اورژانس هیپرتانسیو (Hypertensive Emergency یا HTE) به افزایش حاد و شدید فشار خون (Blood Pressure یا BP) اشاره دارد که منجر به آسیب یا اختلال جدید و ادامه‌دار در ارگان‌های هدف (Target Organ یا Damage/Dysfunction یا TOD) می‌شود. اگرچه آستانه مطلقی برای BP در این وضعیت وجود ندارد، در اکثر موارد فشار خون سیستولیک (Systolic BP یا SBP) بیش از ۱۸۰ میلی‌متر جیوه و فشار خون دیاستولیک (Diastolic BP یا DBP) بیش از ۱۲۰ میلی‌متر جیوه است. سرعت افزایش BP و تغییر مطلق آن نسبت به BP پایه فرد ممکن است از مقدار واقعی BP مهم‌تر باشد.

علل آسیب به ارگان‌های هدف (TOD) متنوع و اغلب چندعاملی هستند. افزایش حاد BP، چه به‌صورت مشخص و چه نسبت به سطح پایه بیمار، ممکن است مکانیسم‌های خودتنظیمی بدن را تحت فشار قرار دهد و منجر به افزایش نفوذپذیری عروقی، ادم بافتی و در نهایت بروز شرایطی مانند انسفالوپاتی هیپرتانسیو (Hypertensive Encephalopathy) یا ادم ریوی حاد کاردیوژنیک (Acute Cardiogenic Pulmonary Edema) شود. فشار خون بالا می‌تواند به طور مستقیم با نیروهایی که وارد می­کند به آسیب اندوتلیوم عروقی منجر شده و منجر به فعال‌سازی نامناسب مسیر انعقادی و تجمع پلاکت‌ها شوند و این امر باعث ترومبوزهای میکروواسکولار و کاهش خون‌رسانی بافتی (Microvascular Thromboses and Tissue Hypoperfusion یا ترومبوتیک میکروآنژیوپاتی) می‌شود.

HTE معمولاً قلب، مغز، کلیه‌ها، شبکیه‌ها و عروق خونی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در کشورهای توسعه‌یافته، شایع‌ترین تظاهرات بالینی شامل نارسایی احتقانی حاد قلب/ادم ریوی (Acute Congestive Heart Failure/Pulmonary Edema)، سکته ایسکمیک (Ischemic Stroke) و سندرم حاد کرونری (Acute Coronary Syndrome) است. تظاهرات کمتر شایع شامل سکته هموراژیک (Hemorrhagic Stroke) و دایسکشن آئورت (Aortic Dissection) می‌باشد.

علائم مرتبط با HTE متغیر بوده و به ارگان‌های هدف آسیب‌دیده وابسته است. این علائم ممکن است شامل درد قفسه سینه، تنگی نفس (Dyspnea)، اختلالات بینایی، تغییر وضعیت ذهنی، نقص عصبی کانونی، تشنج و کاهش دفع ادرار باشد. توجه به این نکته ضروری است که حضور سردرد یا سرگیجه به تنهایی وجود HTE را تأیید نمی‌کند.

HTE ممکن است در هر فردی، صرف‌نظر از سن، جنس، نژاد/قومیت یا وضعیت اجتماعی-اقتصادی رخ دهد. اگرچه هیپرتانسیون مزمن شایع است و حدود ۳۰ درصد از جمعیت بزرگسال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، تنها ۱٪-۲٪ از این افراد در نهایت دچار یک HTE واقعی خواهند شد. عوامل خطر HTE با عوامل خطر هیپرتانسیون مزمن همپوشانی دارد و شامل جنس مذکر، سن بالای ۷۵ سال، نژاد آفریقایی، استعمال سیگار، اختلال مصرف الکل و وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین است. عدم پایبندی به درمان و قطع ناگهانی داروهای ضد فشار خون، به‌ویژه کلونیدین، نیز می‌تواند باعث بروز HTE شود.

جمعیت‌های خاص دیگری نیز در معرض خطر افزایش‌یافته برای HTE قرار دارند. علل پدیاتریک ممکن است شامل گلومرولونفریت حاد، بیماری‌های کلیوی مادرزادی، هایپرپلازی مادرزادی آدرنال (Congenital Adrenal Hyperplasia)، دیسپلازی برونکوپولمونری (Bronchopulmonary Dysplasia) و کوآرکتاسیون آئورت (Coarctation of the Aorta) باشد. بیماران باردار ممکن است دچار پره‌اکلامپسی شدید یا اکلامپسی شوند. علل ثانویه هیپرتانسیون شدید که ممکن است به HTE منجر شوند، شامل مصرف داروهای NSAIDs یا داروهای سرکوب‌کننده ایمنی (مانند تاکرولیموس، سیکلوسپورین، استروئیدها)، اندوکرینوپاتی‌ها (مانند سندرم کوشینگ، هیپرتیروئیدیسم، فئوکروموسیتوما)، بیماری مزمن کلیه، تنگی شریان کلیوی، آپنه انسدادی خواب درمان‌نشده، مصرف داروهای سیمپاتومیمتیک و حالات ترک (مانند ترک الکل، ترک بنزودیازپین‌ها) است.

وجود اصطلاحات مبهم متعدد در متون پزشکی، از جمله «فشار خون بدخیم» (Malignant Hypertension)، « بحران هیپرتانسی» (Hypertensive Crisis) و «اورژانس فشار خون» (Hypertensive Urgency)، می‌تواند منجر به سردرگمی و درمان بیش‌ازحد و ناایمن شود. برخی از کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که استفاده از بسیاری از این اصطلاحات به‌کلی کنار گذاشته شود.