سل ریوی دستگاه گوارش (که به عنوان انتریت سلی نیز شناخته میشود) ناشی از عفونت با ارگانیسم مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (Mycobacterium tuberculosis) است و میتواند با یا بدون سل ریوی همراه باشد.
عفونت ناشی از مایکوباکتریوم توبرکلوزیس یک مشکل عمده بهداشتی در سطح جهان است. علاوه بر عفونت ریوی، این ارگانیسم میتواند باعث عفونت در بسیاری از مکانهای خارج ریوی شود. شیوع سل خارج ریوی در ایالات متحده رو به افزایش است. تا ۲۰٪ از بیماران مبتلا به سل در ایالات متحده دارای بیماری خارج ریوی هستند و سل دستگاه گوارش درصد کمی (< ۵٪) از موارد سل خارج ریوی را تشکیل میدهد.
بیمارانی که در معرض خطر بالاتر عفونت با مایکوباکتریوم توبرکلوزیس هستند شامل بیماران مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) یا افرادی که به دلایل دیگر دارای ضعف سیستم ایمنی هستند، میباشند، اگرچه سل دستگاه گوارش در بیماران مبتلا به ایدز نادر است. این عفونت همچنین باید در بیمارانی که دارای عوامل خطر معمول برای سل هستند (از جمله زندگی در مناطقی که سل در آنجا بومی است یا داشتن سابقه حبس) در نظر گرفته شود.
پاتوفیزیولوژی عفونت دستگاه گوارش میتواند ناشی از بلع خلط آلوده در بیماران مبتلا به سل ریوی یا مصرف شیر یا غذای آلوده باشد. عفونت ممکن است نتیجه انتشار خونی یا انتشار مجاورتی از اعضای مجاور نیز باشد.
تظاهرات بالینی هر قسمتی از دستگاه گوارش ممکن است درگیر شود، اما معمولاً عفونت قسمت انتهایی ایلئوم، سکوم یا کولون صعودی را درگیر میکند. علائم عفونت اغلب غیر اختصاصی هستند و معمولاً برای ماهها وجود دارند. در یک سری از موارد، درد شکمی، تب و بیاشتهایی بسیار شایع بودند. ممکن است تعریق شبانه، کاهش وزن، اسهال یا یبوست همراه باشد. ممکن است انسداد روده مشاهده شود. ضایعات رودهای ممکن است اولسراتیو و کمتر به صورت هیپرتروفیک در آندوسکوپی باشند. ضایعات تودهای ممکن است در تصویربرداری شکمی مشاهده شوند. در برخی موارد، عفونت ممکن است با زخمهای دهانی ظاهر شود یا ممکن است به بیماری کرون شباهت داشته باشد.
علاوه بر روده، سل ممکن است صفاق یا غدد لنفاوی مزانتریک را نیز تحت تأثیر قرار دهد. پریتونیت سلی ممکن است به طور همزمان با عفونت سلی روده (به دلیل انتشار مجاورتی یا سوراخ شدن روده) ظاهر شود، اما ممکن است به صورت مستقل نیز ظاهر شود (احتمالاً به دلیل بذرپاشی خونی صفاق). علائم پریتونیت سلی معمولاً ظریف هستند و ممکن است برای هفتهها یا ماهها قبل از تشخیص وجود داشته باشند. برخی بیماران ممکن است هیچ علائم عمومی نداشته باشند. دو سندرم کلاسیک پریتونیت سلی شکل ترشحی و شکل خشک-پلاستیکی هستند. با این حال، در عمل بالینی، این اشکال به نظر میرسد که با هم همپوشانی دارند. آسیت، ناراحتی شکمی و تب شایع هستند. شکل خشک-پلاستیکی نادر است. این بیماران با "شکم خمیری" کلاسیک و آسیت بسیار کم ظاهر میشوند. در لاپاروسکوپی چسبندگیهای زیادی مشاهده میشود.
علاوه بر این، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس میتواند پانکراس (با الگوهای تصویربرداری مختلف) یا سیستم هپاتوبیلیاری را نیز آلوده کند (که به ندرت به عنوان کلانژیت سلی ظاهر میشود).