گلومرولونفریت ممبران و پرولیفراتیو (Membranoproliferative glomerulonephritis یا MPGN) توصیفی پاتولوژیک از آسیب گلومرولی کلیه در بیوپسی کلیه است. این یک بیماری خاص نیست بلکه الگوی آسیب گلومرولی ناشی از بیماری‌های خاص است.
یافته‌های پاتولوژیک
یافته‌های پاتولوژیک MPGN در نفروپاتی مزمن که کودکان و بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نادر است. بیماران مبتلا به MPGN با هماچوری (hematuria)، گلبول‌های قرمز خون دیسمورفیک یا کست‌های گلبول قرمز، درجات مختلف پروتئینوری (proteinuria) و افزایش کراتینین سرم مواجه می‌شوند. به طور کلی، این بیماری در کودکان و در کشورهای کمتر توسعه‌یافته شایع‌تر است.
یافته‌های بیوپسی کلیوی
یافته‌های مشخص بیوپسی کلیوی در میکروسکوپ نوری شامل هیپر‌سلولاریته مزانژیال، پرولیفراسیون اندوکاپیلاری و تشکیل دو لایه در طول دیواره‌های مویرگ‌های گلومرولی است. بر اساس الگوی رنگ‌آمیزی در میکروسکوپ نوری، دو طبقه‌بندی اصلی وجود دارد: واسطه‌ای کمپلکس ایمنی و واسطه‌ای کمپلمان.
MPGN واسطه‌ای کمپلکس ایمنی
MPGN واسطه‌ای کمپلکس ایمنی یا اولیه (ایدیوپاتیک) است یا ثانویه به یک عفونت مزمن زمینه‌ای، بیماری خودایمنی یا گاموپاتی مونوکلونال که منجر به آنتی‌ژنمی و/یا کمپلکس‌های ایمنی در حال گردش می‌شود که در مزانژیوم رسوب می‌کنند. رسوب کمپلکس‌های ایمنی در مزانژیوم منجر به فعال‌سازی سلول‌های التهابی و کمپلمان می‌شود. در نتیجه این التهاب، گلومرول با پرولیفراسیون و تلاش برای ایجاد یک غشای پایه جدید پاسخ می‌دهد؛ بنابراین "دو لایه" یا "ردیف قطار" که به‌طور کلاسیک در میکروسکوپ نوری مشاهده می‌شود. ضخیم شدن مزانژیال ناشی از نفوذ مونوسیت و افزایش پاسخ‌دهنده در سلول‌های مزانژیال و ضخیم شدن مزانژیال است.
علت ایدیوپاتیک شایع‌ترین علت MPGN واسطه‌ای کمپلکس ایمنی است. علل عفونی شایع ثانویه شامل هپاتیت B و C، اندوکاردیت باکتریایی و عفونت‌های انگلی است. علل خودایمنی شایع شامل لوپوس اریتماتوس سیستمیک، سندرم شوگرن، اسکلرودرما، آرتریت روماتوئید و کریوگلوبولینمی مختلط است. بیماران مبتلا به گاموپاتی مونوکلونال، مانند گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامعلوم (MGUS) یا مولتیپل میلوما، ممکن است با پروتئینوری و وخامت عملکرد کلیه مواجه شوند. سایر اختلالات میلوپرولیفراتیو که در MPGN واسطه‌ای کمپلکس ایمنی نقش دارند شامل لوسمی مزمن لنفوسیتی و لنفوم B-cell درجه پایین (لنفوم غیر-هوچکین) هستند.
MPGN واسطه‌ای کمپلمان
MPGN واسطه‌ای کمپلمان کمتر از MPGN واسطه‌ای کمپلکس ایمنی شایع است. MPGN واسطه‌ای کمپلمان اغلب ناشی از دیس‌ریگولاسیون و فعال‌سازی پایدار مسیر کمپلمان جایگزین است که منجر به رسوب محصولات کمپلمان در طول دیواره‌های مویرگی و در مزانژیوم می‌شود که باعث رنگ‌آمیزی روشن C3 در این مکان‌ها می‌شود. این بیماری معمولاً با یک آنتی‌بادی خودی در گردش به نام عامل نفریتی C3 مرتبط است که به C3 کانورتاز متصل می‌شود، آن را تثبیت می‌کند و منجر به فعال‌سازی پایدار آن می‌شود.
بیماری‌ها شامل بیماری رسوب متراکم (Dense Deposit Disease یا DDD) هستند که در آن آسیب ناشی از آنتی‌بادی‌هایی است که به C3 کانورتاز متصل می‌شوند؛ این بیماری هم در بزرگسالان و هم در کودکان دیده می‌شود. بیماران مبتلا به گلومرولونفریت C3 (C3GN) با پروتئینوری، هماچوری و فشار خون بالا ناشی از فعال‌سازی بیش از حد آبشار کمپلمان مواجه می‌شوند.