آلوئولیت آلرژیک خارجی (Extrinsic allergic alveolitis)، که با نام‌های پنومونیت حساسیتی (hypersensitivity pneumonitis)، ریه کشاورزان (farmer's lung)، ریه پرنده‌داران (bird fancier's lung)، و ریه پرورش‌دهندگان کبوتر (pigeon breeder's lung) نیز شناخته می‌شود، التهاب پارانشیم ریه ناشی از واکنش حساسیتی به آنتی‌ژن‌ها است. پاتوژنز این بیماری به ترکیبی از واکنش‌های حساسیتی نوع III و نوع IV نسبت داده می‌شود. بنابراین، بررسی دقیق تاریخچه مواجهه شغلی یا خانگی (مانند مواجهه با حیوانات خانگی، به‌ویژه پرندگان، پر/خز، آسیب آبی به فضای زندگی، استفاده از وان‌های آب داغ/سونا، استفاده از تهویه مطبوع، فلزکاری، دست‌کاری علوفه، رنگ‌پاشی) نخستین گام در ارزیابی است. شیوع سالانه این بیماری بین ۱.۷ تا ۲.۷ در هر ۱۰۰٬۰۰۰ نفر است و در بیماران بالای ۶۵ سال شیوع بیشتری دارد.
تظاهرات بالینی
آلوئولیت آلرژیک خارجی به صورت حاد با درد ناگهانی قفسه سینه، سرفه، تنگی نفس و تب پس از مواجهه با آنتی‌ژن‌ها بروز می‌کند. سردرد، کرپیتاسیون بی‌بازال (bibasilar crackles)، کرپیتاسیون دمشی (inspiratory crackles) و احساس کسالت در عرض ۴ تا ۶ ساعت پس از مواجهه ایجاد شده و ممکن است در عرض ۲۴ ساعت پس از حذف ماده مسبب برطرف شوند.
اشکال زیر حاد و مزمن
شکل زیر حاد به‌تدریج و با شدت کمتر بروز می‌کند و ممکن است به‌ندرت عود کند. شکل مزمن، که در نیمی از بیماران وجود دارد، با شروع تدریجی سرفه، خستگی، تنگی نفس پیشرونده و کاهش وزن مشخص می‌شود. تاکی‌پنه، دیسترس تنفسی و چماقی شدن انگشتان نشانه‌های پیش‌آگهی بدی هستند.
پیش‌آگهی
مواجهه طولانی‌تر و با شدت بیشتر با آنتی‌ژن‌های پرنده، توسعه چماقی شدن انگشتان و سن بالا همگی نشان‌دهنده وخامت عملکرد ریوی و پیش‌آگهی بدتر هستند.
درمان
اولین خط درمان، اجتناب از آنتی‌ژنی است که پاسخ ایمنی شدید را ایجاد کرده است. در صورتی که شناسایی آنتی‌ژن مسبب به سرعت انجام شود و مدت مواجهه کوتاه باشد، بهبودی کامل گزارش شده است.