عفونت میکروسپوریدیوز (Microsporidiosis) یک عفونت انگلی ناشی از گونه‌های میکروسپوریدیا (microsporidia) در سلول‌های پوششی است. در گذشته، میکروسپوریدیا به عنوان پروتوزوا طبقه‌بندی می‌شدند، اما اکنون به عنوان گروهی نزدیک به قارچ‌ها شناخته می‌شوند. از میان ۱۴ گونه‌ای که می‌توانند انسان را آلوده کنند، انتروسیتوزون بینوزی (Enterocytozoon bieneusi) و انسفالیتوزون اینتستینالیس (Encephalitozoon intestinalis) شایع‌ترین میکروسپوریدیا هستند. اندام‌های هدف عفونت و تظاهرات بالینی بسته به گونه آلوده کننده متفاوت است. وضعیت سیستم ایمنی بیمار شدت و طیف عفونت را تعیین می‌کند. میکروسپوریدیا باعث اسهال مزمن در بیماران مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) می‌شود. میکروسپوریدیوز در بیمارانی که تحت پیوند اعضای جامد (مانند کلیه، کبد، قلب) قرار گرفته‌اند نیز گزارش شده است.
انتروسیتوزون بینوزی (Enterocytozoon bieneusi)
محل‌های عفونت E. bieneusi سلول‌های پوششی دوازدهه، ژژنوم و مجاری صفراوی هستند. تظاهرات بالینی عفونت با این گونه شامل اسهال خود محدود شونده، اسهال مزمن، سوء جذب، کلانژیت و کله‌سیستیت است. عفونت با انتروسیتوزون بینوزی یکی از دلایل عفونی اسهال مسافرتی است. این عفونت در سراسر جهان یافت می‌شود.
- در میزبان‌های سالم، از جمله میزبان‌های مسن، نمایش معمول اسهال خود محدود شونده است.
- عفونت بدون علامت در کودکان گزارش شده است.
- در میزبان‌های با نقص ایمنی، علائم شایع عفونت شامل اسهال مزمن و سوء جذب است. هر دو کلانژیت و کله‌سیستیت نیز در این گروه از بیماران زمانی که با E. bieneusi آلوده شده‌اند گزارش شده است. بیماران مبتلا به HIV با شمارش سلول‌های CD4+ T کمتر از ۱۰۰ در هر میکرولیتر هنوز در کشورهای در حال توسعه به طور معمول با میکروسپوریدیا آلوده می‌شوند. درمان ضدویروسی به طور قابل توجهی موارد میکروسپوریدیوز را کاهش داده است.
- با این حال، عفونت به طور فزاینده‌ای در سایر بیماران با نقص ایمنی که نیاز به داروهای سرکوب‌کننده ایمنی برای پیوند اعضا یا درمان سرطان یا بیماری‌های خودایمنی دارند، تشخیص داده شده است. نمایش بیماری و روند آن در بیماران پیوندی مشابه با بیماران مبتلا به HIV است، با اسهال پایدار، استفراغ و کاهش وزن.
انسفالیتوزون اینتستینالیس (Encephalitozoon intestinalis)
انسفالیتوزون اینتستینالیس دومین میکروسپوریدیوز شایع است. این ارگانیسم می‌تواند مستقیماً روده کوچک، دستگاه تنفسی، پیشابراه، پروستات یا چشم‌ها را آلوده کند.
- در میزبان‌های با ایمنی سالم، بیماری ممکن است به صورت اسهال خود محدود شونده، به عنوان مثال در مسافران، یا کراتوکنژکتیویت در استفاده‌کنندگان از لنزهای تماسی یا پس از تروما به قرنیه، نمایان شود.
- عفونت در میزبان‌های با نقص ایمنی شایع‌تر است. در این میزبان‌ها، به ویژه بیماران مبتلا به ایدز، عفونت با گونه‌های انسفالیتوزون می‌تواند از محل ورود به سایر اندام‌ها، از جمله عضله، مغز، کلیه و کبد منتشر شود. تظاهرات بالینی از اسهال مزمن، سوء جذب، کلانژیت و کله‌سیستیت تا سینوزیت، تراکئوبرونشیت، کراتوکنژکتیویت، میوزیت، انسفالیت، نفریت بینابینی و هپاتیت در بیماران مبتلا به ایدز متغیر است.
سایر گونه‌های میکروسپوریدیا
گزارش‌های اخیر بیشتری از عفونت با سایر گونه‌های میکروسپوریدیا خارج از روده کوچک در میزبان‌های با نقص ایمنی وجود دارد. به عنوان مثال، براکیولا الجرای (Brachiola algerae)، یکی از ۱۴ گونه، میوزیت کشنده‌ای را در زنی که متوترکسات برای درمان آرتریت روماتوئید دریافت می‌کرد، ایجاد کرد.
میکروسپوریدیا در محیط یافت می‌شوند. مخازن احتمالی شامل انسان‌ها، حیوانات آلوده و آب آلوده هستند. مسیرهای احتمالی عفونت شامل مدفوعی-دهانی، دهانی-دهانی، استنشاق آئروسل‌های آلوده، تماس مستقیم با چشم‌ها و بلع غذای یا آب آلوده است.