ماهی‌های شیر (Lionfish) شامل چندین گونه از ماهی‌های سمی هستند که به خانواده بزرگ عقرب‌ماهیان (Scorpaenidae) تعلق دارند. اعضای خانواده عقرب‌ماهیان بر اساس اندام‌های سمی و میزان سمی بودن به سه گروه تقسیم می‌شوند: ماهی‌های شیر (Pterois)، ماهی‌های عقرب (Scorpaena)، و ماهی‌های سنگی (Synanceja). شدت نیش این ماهی‌ها از ماهی شیر به ماهی عقرب و سپس به ماهی سنگی به طور تصاعدی افزایش می‌یابد. ماهی‌های شیر معمولاً دارای خارهای بلند و نسبتاً باریک با کوچک‌ترین غدد سمی هستند و ضعیف‌ترین سم را تولید می‌کنند. ماهی‌های عقرب خارهای کوتاه‌تر اما محکم‌تر و غدد سمی بزرگ‌تری دارند و بنابراین قادر به ایجاد نیش قوی‌تری هستند. ماهی‌های سنگی کوتاه‌ترین و قوی‌ترین خارها و بزرگ‌ترین غدد سمی را دارند و می‌توانند دوز بسیار بیشتری از سم بسیار قوی‌تر را به قربانی وارد کنند. هر خار با یک پوشش پوستی آزاد پوشیده شده است. در هنگام نیش زدن، این پوشش به پایین خار فشار داده می‌شود و باعث فشرده شدن غدد سمی در پایه خارها می‌شود. سپس سم از طریق شیارهای خارها به داخل زخم منتقل می‌شود.
مشخصات ماهی شیر
ماهی‌های شیر به خاطر خارهای بسیار بلند و جدا از هم و ظاهر راه‌راه‌شان شناخته می‌شوند. آن‌ها معمولاً دارای ۱۲ تا ۱۳ خار پشتی، ۲ خار لگنی و ۳ خار مقعدی هستند که همگی سمی هستند. آن‌ها همچنین دارای خارهای جانبی غیرسمی و تزئینی هستند. این ماهی‌ها در آب‌های گرمسیری و کمتر در آب‌های معتدل زندگی می‌کنند. در ایالات متحده، آن‌ها حیوانات خانگی آکواریومی رایج هستند و در اقیانوس اطلس از کارولینای شمالی تا جنوب فلوریدا یافت می‌شوند.
سم ماهی شیر (Lionfish) به گرما حساس است و بر انتقال عصبی-عضلانی تأثیر می‌گذارد.
نیش ماهی شیر در ایالات متحده
در ایالات متحده، نیش ماهی شیر معمولاً به اندام‌های فوقانی آکواریست‌هایی که با ماهی‌های شیر نگهداری شده در آکواریوم کار می‌کنند، وارد می‌شود. درد محلی شدید و تیز اصلی‌ترین نشانه است و ممکن است درد به تمام عضو آسیب‌دیده گسترش یابد. اگر درمان نشود، درد طی ۱ تا ۲ ساعت آینده بدتر شده و معمولاً برای ۶ تا ۱۲ ساعت ادامه می‌یابد، اگرچه ممکن است درد برای هفته‌ها باقی بماند. بعد از آن، اریتم (قرمزی)، ادم (تورم) و گرما ممکن است عضو آسیب‌دیده را درگیر کنند. ناحیه زخم ابتدا ایسکمیک (کاهش جریان خون) و سپس سیانوتیک (آبی‌رنگ) می‌شود. ممکن است وزیکول‌ها (تاول‌ها) تشکیل شوند و پس از آن بافت‌ریزی همراه با سلولیت اطراف رخ دهد. زخم نکروتیک (مرده) نادر است. شدت نیش به اندازه ماهی و تعداد خارهایی که پوست را نفوذ کرده‌اند، و همچنین عوامل دیگر مانند وزن بدن و سلامت قربانی بستگی دارد.
درجه‌بندی نیش ماهی شیر
زخم‌های ناشی از نیش ماهی شیر به سه درجه تقسیم می‌شوند: درجه I (اریتم)، درجه II (تشکیل وزیکول) و درجه III (نکروز بافتی). اکثر نیش‌ها درجه I هستند.
علائم سیستمیک
علائم سیستمیک در حدود ۱۳ درصد از نیش‌های ماهی شیر رخ می‌دهند (طبق دو مطالعه). شایع‌ترین علائم شامل تهوع، تعریق زیاد، لرز، ضعف عضلانی، تنگی نفس، افت فشار خون، درد شکمی و سنکوپ (غش) هستند.
عوارض دیررس
عوارض دیررس شامل پارستزی (احساس غیرطبیعی)، عفونت ثانویه، زخم، تشکیل گرانولوم یا نقص‌های بافت نرم فیبروزی است. حساسیت بیش از حد به سم ماهی شیر ممکن است در نیش‌های بعدی واکنش آلرژیک ایجاد کند.