عوامل ریوی

عوامل ریوی شامل کلر (Chlorine)، فسژن (Phosgene)، دی‌فسژن (Diphosgene)، اکسیدهای نیتروژن (Oxides of Nitrogen)، کلروپیکرین (Chloropicrin) و پرفلوئوروایزوبوتیلن (Perfluoroisobutylene یا PFIB) می‌باشند. این مواد می‌توانند به صورت گاز یا آئروسل پراکنده شوند و از طریق آسیب رساندن به غشای آلوئول-مویرگی ریه اثر خود را اعمال می‌کنند. این فرآیند باعث کاهش تبادل اکسیژن و نشت مایع به داخل آلوئول‌ها شده و ادم ریوی (Pulmonary Edema) را ایجاد می‌کند.

کلر (Chlorine)

کلر گازی تحریک‌کننده، به رنگ زرد-سبز و سنگین‌تر از هوا با بوی تند است که برای چشم‌ها، پوست، بینی، گلو و غشاهای مخاطی سوزاننده است. تماس با مایع آن می‌تواند موجب یخ‌زدگی یا سوختگی شیمیایی شود. غلظت فوراً خطرناک برای زندگی یا سلامت (IDLH) آن 10 قسمت در میلیون (ppm) است.

فسژن (Phosgene) و دی‌فسژن (Diphosgene)

فسژن و دی‌فسژن مایعاتی فرّار و سنگین‌تر از هوا با بوی علف تازه چیده شده هستند. غلظت IDLH برای این مواد 2 ppm است. اثراتی مانند التهاب ملتحمه (Conjunctivitis)، رینیت (Rhinitis)، فارنژیت (Pharyngitis)، برونشیت (Bronchitis)، اشک‌ریزی (Lacrimation)، بلفارواسپاسم (Blepharospasm)، احتقان ملتحمه و تحریک دستگاه تنفسی فوقانی ممکن است پس از مواجهه با غلظت 3-5 ppm رخ دهد. علائم و نشانه‌های مسمومیت ریوی شامل احساس خفگی، سفتی قفسه سینه، تنگی نفس شدید، ادم ریوی، سرفه، تولید خلط کف‌آلود و خونی، تهوع و اضطراب است. گاهی نارسایی قلبی نیز رخ داده است.

اکسیدهای نیتروژن (Oxides of Nitrogen)

اکسیدهای نیتروژن مایعاتی بی‌رنگ هستند که بخار تحریک‌کننده‌ای تولید می‌کنند. مواجهه معمولاً باعث سرفه، خستگی و تهوع می‌شود، اما می‌تواند ادم ریوی، پنومونیت (Pneumonitis)، برونشیت، برونشیولیت (Bronchiolitis)، آمفیزم (Emphysema) و احتمالاً متهموگلوبینمی (Methemoglobinemia) ایجاد کند. غلظت IDLH بسته به اکسید خاص متفاوت است و می‌تواند بین 20-100 ppm باشد.

کلروپیکرین (Chloropicrin)

کلروپیکرین که به عنوان کلر-او-پیک نیز شناخته می‌شود، محرک اشک‌آور و ریوی است که به طور معمول به عنوان بیوسید کشاورزی استفاده می‌شود. این ماده مایعی روغنی و شفاف تا سبز روشن با بوی تند است. مواجهه ممکن است باعث تهوع، استفراغ، تنگی نفس، سردرد، سرگیجه، سیانوز (Cyanosis)، ادم ریوی و احتمالاً مرگ شود. تماس پوستی می‌تواند منجر به تنگی نفس، سردرد، سرگیجه و سیانوز شود. بلعیدن آن می‌تواند باعث سوختگی دهانی، گلودرد، استفراغ و سوختگی مری و معده شود. علاوه بر اشک‌ریزی، مواجهه چشمی ممکن است باعث آسیب چشمی شود. غلظت IDLH برای کلروپیکرین 2 ppm است.

پرفلوئوروایزوبوتیلن (PFIB)

پرفلوئوروایزوبوتیلن، که به عنوان اکتافلوئوروایزوبوتیلن نیز شناخته می‌شود، محصول احتراق تفلون و پلاستیک‌های دیگر است و 10 برابر سمی‌تر از فسژن است. مواجهه ممکن است باعث گلودرد، سرفه، تهوع، سردرد، ضعف و تنگی نفس شود.

علائم پس از مواجهه

پس از مواجهه با یکی از این عوامل، علائم معمولاً در عرض چند دقیقه تا چند ساعت، بسته به سطح مواجهه، آغاز می‌شوند. فعالیت بدنی تمایل به تسریع شروع علائم دارد. علائم و نشانه‌های ادم ریوی شامل خفگی، تنگی نفس، رال‌ها (Rales)، هموکنسانتراسیون (Hemoconcentration)، افت فشار خون و احتمالاً سیانوز هستند. هیپوکسی (Hypoxia) و افت فشار خون در عرض 4 ساعت پس از مواجهه، پیش‌آگهی ضعیفی دارد. به ندرت، بسته به غلظت/زمان، ادم ریوی می‌تواند در عرض 30 دقیقه تا 4 ساعت برای کلر و بین 2 تا 6 ساعت برای فسژن رخ دهد. بیشتر مرگ و میرها در 24 ساعت اول به علت نارسایی تنفسی اتفاق می‌افتد.