هماتوم ساب‌دورال (Subdural Hematoma - SDH) زمانی رخ می‌دهد که خون در فضای بین دورای سطحی (superficial dura mater) و آراکنوئید داخلی (inner arachnoid mater) جمع می‌شود. فضای ساب‌دورال به صورت یک فضای بالقوه است، زیرا دورا و آراکنوئید به طور فیزیولوژیک به یکدیگر متصل هستند و تنها در شرایط پاتولوژیک به یک محفظه واقعی تبدیل می‌شود. اکثر هماتوم‌های ساب‌دورال زمانی رخ می‌دهند که وریدهایی که از پارانشیم مغزی به سینوس‌های وریدی دورال (bridging veins) می‌روند، پاره شده و خونریزی می‌کنند.

عوامل خطر و علل ایجاد

ضربه معمولاً عامل اصلی ایجاد هماتوم ساب‌دورال است. عوامل خطر برای توسعه SDH شامل آتروفی مغزی است که باعث کشیدگی وریدهای پل‌زننده می‌شود و خطر پارگی ورید در اثر ضربه را افزایش می‌دهد، و همچنین استفاده از داروهای ضدپلاکت و ضدانعقاد. آتروفی مغزی با افزایش سن افزایش می‌یابد و به‌ویژه در بیمارانی که به‌طور مزمن الکل مصرف می‌کنند، برجسته‌تر است. شیوع هماتوم‌های ساب‌دورال با افزایش سن بیشتر می‌شود که احتمالاً به دلیل افزایش آتروفی مغزی و شیوع بیشتر استفاده از داروهای ضدپلاکت و ضدانعقاد است.

طبقه‌بندی و علائم بالینی

تمام هماتوم‌های ساب‌دورال به صورت هماتوم حاد شروع می‌شوند و بسته به عوامل مختلفی از جمله اندازه هماتوم، سرعت رشد هماتوم و آتروفی پایه مغزی، ممکن است در دوره حاد بروز کنند یا بدون تشخیص باقی بمانند و به یک هماتوم مزمن پیشرفت کنند.

بیمارانی که در دوره حاد مراجعه می‌کنند، معمولاً پس از یک رویداد ضربه‌ای آغازگر و با علائم معمول آسیب مغزی تروماتیک از جمله کاهش هوشیاری، گیجی، استفراغ و اختلالات تعادلی، بسته به اندازه و محل هماتوم، حضور می‌یابند. هماتوم حاد ساب‌دورال در ۱۰٪ تا ۲۰٪ از بیماران با آسیب‌های سر مشاهده می‌شود.

بیمارانی که با هماتوم مزمن ساب‌دورال مراجعه می‌کنند، معمولاً چند هفته پس از آسیب حضور می‌یابند. با این حال، حدود ۳۰٪ تا ۴۰٪ از بیماران حادثه ضربه‌ای قابل یادآوری را گزارش نمی‌کنند. آن‌ها ممکن است شروع تدریجی علائمی مانند اختلال در راه رفتن، همی‌پارزی، سردرد، گیجی، بی‌اختیاری، خواب‌آلودگی یا تشنج را توصیف کنند.