تب ناشی از گاز گرفتگی موش (Rat-bite fever یا RBF) یک بیماری تب‌دار است که به علت عفونت با استرپتوباسیلوس مونیلی‌فورمیس (Streptobacillus moniliformis) یا اسپیریلوم ماینوس (Spirillum minus) ایجاد می‌شود. عامل ایجادکننده فرم شایع‌تر RBF، استرپتوباسیلوس مونیلی‌فورمیس است که در سراسر جهان یافت می‌شود. RBF ناشی از اسپیریلوم ماینوس عمدتاً در آسیا مشاهده می‌شود. اصطلاحات جایگزین برای این فرم از RBF شامل تب اسپیریلاری (spirillary fever) و نام ژاپنی سودوکو (sodoku) است (از so به معنی موش و doku به معنی سم). RBF ناشی از اسپیریلوم ماینوس به ندرت در ایالات متحده رخ می‌دهد اما در کارگران آزمایشگاهی مشاهده شده است. مسافران به مناطق بومی نیز در معرض خطر هستند.
مشخصات اسپیریلوم ماینوس
اسپیریلوم ماینوس یک باسیل مارپیچی گرم-منفی است که نمی‌توان آن را روی محیط‌های مصنوعی کشت داد. این باکتری در حدود ۲۵٪ از موش‌های وحشی (در ناحیه اوروفارنکس، خون یا ترشحات چشمی) یافت شده است و در موش‌های آزمایشگاهی بسیار کمتر شایع است.
عوامل خطر و شیوع
RBF ناشی از اسپیریلوم ماینوس به دلیل گاز گرفتگی موش ایجاد می‌شود. افرادی که در معرض موش‌ها هستند از جمله کارگران آزمایشگاه، افراد بی‌خانمان و کودکانی که موش را به عنوان حیوان خانگی دارند، در بالاترین خطر برای ابتلا به RBF قرار دارند.
علائم و نشانه‌ها
RBF ناشی از اسپیریلوم ماینوس به طور معمول با دنباله زیر ظاهر می‌شود:
- گاز گرفتگی اولیه موش بهبود می‌یابد.
- یک تا چهار هفته بعد، محل گاز گرفتگی متورم و دردناک می‌شود. لنفانژیت ناحیه‌ای ظاهر می‌شود. یک بیماری تب‌دار سیستمیک رخ می‌دهد. آرتریت معمولاً غایب است. نوزادان و کودکان ممکن است دچار اسهال شدید و کاهش وزن شوند. علائم سیستمیک ممکن است با بثورات ماکولار منتشر همراه باشد.
- سپس محل گاز گرفتگی زخم شده و ممکن است اسکرا تشکیل دهد. آزمایش‌های آزمایشگاهی ممکن است لکوسیتوز نشان دهند.
عوارض و مدیریت
بدون درمان ضد میکروبی، بیماری ممکن است به صورت عودکننده درآید. الگوی آن معمولاً به صورت تب سه‌روزه است که به دنبال آن یک دوره بدون تب ۳ تا ۹ روزه رخ می‌دهد.
در صورت عدم درمان، عوارض بالقوه هر دو فرم RBF ممکن است شامل مننژیت، اندوکاردیت، میوکاردیت، هپاتیت، نفریت و اسپلنومگالی باشد.