سندرم نونان (Noonan syndrome) یک اختلال ژنتیکی است که طیف وسیعی از تظاهرات و شدت بیماری را در بر می‌گیرد. بیماران معمولاً در زمان تولد یا اوایل کودکی با ویژگی‌های خاص چهره، گردن پهن، خط موی پس‌سری پایین، سینه سپری شکل، قد کوتاه، نقص‌های انعقادی، ناهنجاری‌های قلبی و لنفاوی، عدم نزول بیضه‌ها در مردان، و تأخیرهای عمومی در رشد ظاهر می‌شوند.
شیوع و وراثت
سندرم نونان در ایالات متحده با شیوع تقریبی ۱ در ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰ تولد زنده دیده می‌شود. با این حال، به دلیل تشخیص نادرست ناشی از تظاهرات بسیار متغیر آن، شیوع دقیق بیماری در حال حاضر ناشناخته است. بیماران مرد بیشتر از بیماران زن تحت تأثیر قرار می‌گیرند. بیشتر موارد سندرم نونان به الگوی وراثت اتوزومال غالب (autosomal dominant) پیروی می‌کنند.
گروه‌بندی و جهش‌های ژنتیکی
سندرم نونان به گروهی از اختلالات مرتبط با نام "راسوپاتی‌ها" (RASopathies) تعلق دارد که بر اساس اختلالات در مسیر سیگنالینگ RAS نام‌گذاری شده‌اند. بسیاری از ژن‌ها با سندرم نونان مرتبط هستند که شایع‌ترین آن‌ها جهش در ژن‌های PTPN11، SOS1، RAF1، SHOC2، RIT1 و KRAS است.
ویژگی‌ها و تظاهرات بالینی
برخی افراد مبتلا فقط ویژگی‌های خاص چهره را نشان می‌دهند، در حالی که دیگران مجموعه کامل یافته‌های کلاسیک را دارند. به دلیل همپوشانی بالای تظاهرات بالینی با سندرم ترنر (Turner syndrome)، سندرم نونان به عنوان سندرم شبه‌ترنر (pseudo-Turner syndrome) نیز شناخته می‌شود.
ویژگی‌های چهره‌ای مشخص سندرم نونان شامل پتوز (افتادگی پلک)، هیپرتلوریسم (فاصله زیاد بین چشم‌ها)، شیب رو به پایین شکاف‌های پلکی، چین‌های اپی‌کانتال، میکروگناتیا (فک کوچک) و گوش‌های کم‌ارتفاع است. نقص‌های اسکلتی شامل سینه سپری شکل، تغییر شکل‌های پکتوس در جناغ، کیفوز/اسکولیوز ستون فقرات و نقص‌های کلی در بلوغ استخوانی است که منجر به قد کوتاه می‌شود.
حدود دو سوم بیماران علائم قلبی مانند نقص دیواره دهلیزی، تنگی شریان ریوی و کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک را نشان می‌دهند. بسیاری از نوزادان مبتلا به سندرم نونان ناهنجاری‌های لنفاوی دارند که به صورت افزایش وزن نامناسب پس از تولد بروز می‌کند. نقص‌های انعقادی به دلیل کمبود عوامل انعقادی، ترومبوسیتوپنی و عملکرد غیرطبیعی پلاکت‌ها شایع است.
تا یک سوم بیماران با سندرم نونان دارای ناتوانی‌های ذهنی خفیف هستند، اما بسیاری از آن‌ها IQ طبیعی دارند. بیماران مرد تمایل دارند در توسعه ویژگی‌های ثانویه جنسی دچار ناهنجاری شوند و بیش از ۵۰ درصد با عدم نزول بیضه‌ها متولد می‌شوند. بیماران زن ممکن است تأخیر در کسب ویژگی‌های ثانویه جنسی را تجربه کنند، اما معمولاً به طور طبیعی رشد می‌کنند.
خطر ابتلا به سرطان
بیماران مبتلا به سندرم نونان در معرض خطر بالای ابتلا به بدخیمی‌ها در کودکی از جمله تومورهای نوروپیتلیالی، نوروبلاستوما، لوسمی میلوئید حاد و لوسمی لنفوبلاستیک حاد هستند. سایر سرطان‌های نادر، مانند رابدومیوسارکوم جنینی نیز گزارش شده‌اند.