واسکولیت لکوسیتوکلاستیک (Leukocytoclastic vasculitis یا LCV) نوعی واسکولیت رگ‌های کوچک است که عمدتاً وریدهای پس‌مویرگی در درم را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

مشخصات بالینی

واسکولیت لکوسیتوکلاستیک می‌تواند در تمام سنین و در هر دو جنس رخ دهد. این بیماری بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود، اما تا 10 درصد از موارد در جمعیت کودکان گزارش شده است. نشانه بالینی اصلی LCV پورپورای قابل لمس (palpable purpura) است: پاپول‌ها و پلاک‌های پورپوریک به‌صورت متقارن روی ساق پاها، ۷ تا ۱۰ روز پس از عامل تحریک‌کننده ظاهر می‌شوند. سایر قسمت‌های اندام تحتانی، از جمله ران‌ها و پشت پاها نیز ممکن است درگیر شوند. به‌ندرت، باسن، اندام‌های فوقانی و شکم نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند. در ابتدا ممکن است ماکول‌های پورپوریک دیده شوند که به پورپورای قابل لمس پیشرفت می‌کنند. در موارد پیشرفته‌تر، ممکن است بول‌ها و زخم‌ها مشاهده شوند. در حالی که اکثر موارد بدون علامت هستند، LCV می‌تواند با خارش، درد یا سوزش همراه باشد.

عوامل تحریک‌کننده

عوامل تحریک‌کننده مختلفی شناسایی شده‌اند که شامل داروها (به‌ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها، NSAIDها و دیورتیک‌ها)، واکسن‌ها (اخیراً واکسن COVID-19 گزارش شده است)، عوامل بیماری‌زا (ویروس‌های هپاتیت، HIV، ویروس اپشتین-بار و استرپتوکوک‌ها)، بدخیمی، بیماری التهابی روده (بیماری کرون، کولیت اولسراتیو) یا بیماری بافت همبند (لوپوس اریتماتوز سیستمیک [SLE]، سندرم شوگرن و آرتریت روماتوئید) می‌باشند. واسکولیت ناشی از ورزش، که به‌عنوان واسکولیت گلف‌بازان نیز شناخته می‌شود، یک علت بسیار نادر برای LCV است. این نوع واسکولیت توسط ورزش‌های شدید، مانند دویدن، پیاده‌روی طولانی‌مدت یا گلف در هوای گرم تحریک می‌شود. با این حال، تا 50 درصد از موارد هیچ علت قابل شناسایی ندارند و به‌عنوان ایدیوپاتیک در نظر گرفته می‌شوند.

پاتوژنز

از نظر پاتوژنیک، کمپلکس‌های آنتی‌ژن-آنتی‌بادی به اندوتلیوم متصل می‌شوند. در نتیجه، زنجیره مکمل فعال می‌شود که منجر به شیمیوتاکسی نوتروفیل‌ها می‌شود. سپس آسیب دیواره عروق به‌دلیل آنزیم‌های پروتئولیتیک و گونه‌های اکسیژن واکنشی که توسط نوتروفیل‌ها آزاد می‌شوند، رخ می‌دهد.

تشخیص افتراقی

پزشک باید بتواند واسکولیت لکوسیتوکلاستیک محدود به پوست را از LCV با درگیری سیستمیک که ممکن است شامل تب، میالژی، بی‌حالی، لنفادنوپاتی، درد شکم، ملنا، هماتوکزی، اسهال، هماچوری، تورم اندام‌های تحتانی یا پارستزی‌ها باشد، تشخیص دهد.