لنف‌ادم (Lymphedema) به تورم موضعی بافت‌ها اشاره دارد که به دلیل تجمع بیش از حد مایع لنفاوی در فضاهای بینابینی ایجاد می‌شود.
به طور معمول، بیشتر مایع بینابینی از طریق ریزگردش وریدی جذب شده و به گردش خون سیستمیک بازمی‌گردد. بخش باقیمانده (حدود ۱۰ درصد) که دارای غلظت بالای پروتئین است، توسط مویرگ‌های لنفاوی کور انتها تخلیه می‌شود. هنگامی که مایع بینابینی غنی از پروتئین وارد سیستم لنفاوی می‌شود، به عنوان لنف شناخته می‌شود. تخلیه نامناسب لنفاوی باعث تجمع لنف در فضاهای بینابینی شده و منجر به تورم بافتی می‌شود.
گزارش شده است که لنف‌ادم حدود ۲۰۰ میلیون نفر را در سراسر جهان و تقریباً ۳ میلیون نفر را در ایالات متحده تحت تأثیر قرار داده است. این بیماری در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود.
لنف‌ادم ممکن است اولیه یا ثانویه (اکتسابی) باشد. لنف‌ادم اولیه به ناهنجاری رشدی سیستم لنفاوی اشاره دارد و نادر است و تقریباً ۱ در ۱۰۰۰۰۰ کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به ندرت ممکن است با سایر سندرم‌ها مانند سندرم ترنر (Turner syndrome)، سندرم نونان (Noonan syndrome) و سندرم ناخن زرد (yellow nail syndrome) مرتبط باشد.
بر اساس سن شروع، لنف‌ادم اولیه به سه دسته تقسیم می‌شود: لنف‌ادم مادرزادی (که در زمان تولد یا بلافاصله پس از آن بروز می‌کند)، لنف‌ادم پراکوکس (lymph edema praecox) (که در دوران بلوغ یا اندکی پس از آن رخ می‌دهد)، و لنف‌ادم تارد (lymph edema tarda) (که در اواخر زندگی شروع می‌شود). لنف‌ادم پراکوکس شایع‌ترین نوع لنف‌ادم اولیه است.
لنف‌ادم ثانویه یا اکتسابی بسیار شایع‌تر است. این نوع به دلیل آسیب یا انسداد لنف‌عادی قبلی ایجاد می‌شود. فیلاریازیس (Filariasis) شایع‌ترین علت لنف‌ادم ثانویه در جهان است. درمان‌های مرتبط با سرطان شایع‌ترین علت لنف‌ادم ثانویه در ایالات متحده است. عوامل خطر عمده شامل برش گره‌های لنفاوی زیر بغل و درمان‌های پرتوی کمکی است. سایر علل شامل تخریب توسط جراحی، پرتو درمانی یا عفونت است. لنف‌ادم ثانویه معمولاً در بیماران ۵۰ تا ۵۸ ساله تشخیص داده می‌شود.
لنف‌ادم یک تشخیص بالینی است. اندام‌های تحتانی شایع‌ترین محل بروز آن هستند. لنف‌ادم می‌تواند یک‌طرفه یا دوطرفه باشد. لنف‌ادم در مراحل اولیه شبیه به ادم وریدی (ادم تورمی گذرا) است. لنف‌ادم مزمن با ضخیم شدن پوست و فیبروز بافتی مشخص می‌شود.
مرحله‌بندی بالینی لنف‌ادم: بر اساس یافته‌های بالینی در معاینه فیزیکی، انجمن بین‌المللی لنف‌شناسی (International Society of Lymphology - ISL) یک سیستم مرحله‌بندی ارائه داده است که لنف‌ادم را به ۴ مرحله تقسیم می‌کند:
• مرحله ۰ (تحت بالینی) – تورم مشهود نیست. احساس سنگینی و ناراحتی. • مرحله ۱ (خودبه‌خود قابل برگشت) – تورم با بالا بردن اندام کاهش می‌یابد. شامل ادم تورمی. • مرحله ۲ (خودبه‌خود غیرقابل برگشت) – تورم با بالا بردن اندام بهبود نمی‌یابد. ممکن است شامل ادم تورمی باشد یا نباشد. • مرحله ۳ (فیلاریازیس لنفوستاتیک) – تورم با بالا بردن اندام بهبود نمی‌یابد. سختی پوست، ادم غیرتورمی، تغییرات زگیل‌مانند و عفونت‌های مکرر بافت نرم.
عوارض لنف‌ادم مزمن شامل استعداد به سلولیت، سلولیت مکرر و زخم‌ها است. لنفانژیوسارکوم (سندرم استوارت-تروز) یک عارضه نادر اما جدی از لنف‌ادم مزمن طولانی‌مدت است. این عارضه معمولاً در بزرگسالان و با ماستکتومی رادیکال مرتبط است. این بیماری در کودکان بسیار نادر است و تاکنون تنها ۴ مورد گزارش شده است. علاوه بر این، در زمینه لنف‌ادم مادرزادی بسیار نادر است و تاکنون تنها ۲۴ مورد گزارش شده است.