پیچ‌خوردگی بیضه (Testicular torsion) یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که منجر به پیچ‌خوردگی طناب اسپرماتیک (spermatic cord) و کاهش جریان خون به بیضه‌ها می‌شود و می‌تواند در کمتر از ۶ ساعت باعث آسیب غیرقابل‌برگشت شود. پیچ‌خوردگی طناب اسپرماتیک ابتدا باعث انسداد لنفاوی می‌شود و سپس به افزایش فشار وریدی، احتقان وریدی و در نهایت کاهش جریان شریانی منجر می‌شود که به ایسکمی (ischemia) و نکروز (necrosis) بیضه منجر می‌گردد.
علائم اصلی
علائم اصلی شامل شروع سریع درد و تورم در کیسه بیضه است که اغلب با تهوع و استفراغ همراه است. بیمار ممکن است از درد شکم یا لگن، دیزوری (dysuria)، تب و تغییر در راه رفتن شکایت کند. معمولاً پیچ‌خوردگی بیضه به‌صورت یک‌طرفه رخ می‌دهد و بیماران ممکن است از دوره‌های قبلی درد مشابه که به‌صورت خود به خودی برطرف شده‌اند، گزارش دهند. پیچ‌خوردگی بیضه بیشتر در بیماران زیر ۲۰ سال رخ می‌دهد، اگرچه می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد و بیشترین شیوع آن در نوزادان و در دوران بلوغ است. این وضعیت اصلی‌ترین علت از دست دادن بیضه‌ها است.
عوامل خطر
عوامل خطر برای پیچ‌خوردگی بیضه شامل تغییر شکل زنگوله‌ای (bell clapper deformity) است که اجازه حرکت بیشتر بیضه نسبت به طناب اسپرماتیک در داخل تونیکا واژینالیس (tunica vaginalis) را می‌دهد. این تغییر شکل اغلب دوطرفه است. ضربه یا فعالیت فیزیکی شدید نیز ممکن است منجر به پیچ‌خوردگی بیضه شود. سابقه خانوادگی یا شخصی قبلی از پیچ‌خوردگی بیضه نیز از عوامل خطر است.
معاینه فیزیکی
در معاینه فیزیکی، بیضه بالا رفته و رفلکس کرماستریک (cremasteric reflex) غایب است. بیضه اغلب متورم و حساس با حالت غیرطبیعی است. ادم و حساسیت کیسه بیضه نیز ممکن است وجود داشته باشد، هرچند که در حدود ۱۰٪ از بیماران مبتلا، این وضعیت ممکن است بدون درد باشد. کیسه بیضه در سمت مبتلا ممکن است قرمز یا تیره به نظر برسد.
درمان
جراحی اورژانسی برای بازگشت پیچ‌خوردگی طناب اسپرماتیک لازم است.