پنیوموسیستیس جیرووسی (Pneumocystis jirovecii)
پنیوموسیستیس جیرووسی، که قبلاً به عنوان پنیوموسیستیس کارینی (Pneumocystis carinii) شناخته می‌شد، عامل ایجاد کننده پنومونی پنیوموسیستیس (Pneumocystis pneumonia یا PCP) است. این بیماری عمدتاً در بیمارانی مشاهده می‌شود که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، مانند بیماران مبتلا به سارکوئیدوز (sarcoidosis). هر دو نوع ایمنی سلولی و هومورال در کنترل این عفونت نقش مهمی دارند.
گسترش و انتقال
این ارگانیسم در سراسر جهان پراکنده است و اکثر کودکان سالم در سه سال اول زندگی به احتمال زیاد از طریق استنشاق هاگ‌های هوابرد با آن مواجه می‌شوند. برخی افراد ممکن است پس از مواجهه با P. jirovecii به صورت کلونیزه باقی بمانند.
بیماری‌زایی در شرایط نقص ایمنی
شیوع PCP در میان مردانی که با مردان دیگر رابطه جنسی دارند، آغازگر اپیدمی ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) بود. PCP به عنوان یک بیماری تعریف‌کننده ایدز (AIDS) شناخته می‌شود و معمولاً در بیمارانی که به HIV مبتلا هستند و شمارش سلول CD4 آن‌ها کمتر از 200 در میلی‌متر مکعب است، مشاهده می‌شود. با بهبود درمان‌های ضد ویروسی و پروفیلاکسی روتین علیه P. jirovecii در بیماران مبتلا به HIV و شمارش پایین سلول CD4، شیوع عفونت در این جمعیت کاهش یافته است، هرچند که همچنان یک پاتوژن مهم باقی مانده است.
بیماران با برخی نقص‌های ایمنی اولیه، از جمله کسانی که نقص ایمنی ترکیبی شدید دارند، در معرض خطر PCP هستند. سایر بیماران به دلیل سرکوب ایمنی درمانی در معرض خطر خاصی برای PCP قرار دارند. این افراد شامل گیرندگان پیوند اعضای جامد و پیوند سلول‌های بنیادی اتولوگ و آلوژنیک هستند. شیوع بیمارستانی PCP در واحدهای پیوند اعضای جامد گزارش شده است. بیمارانی که دوز بالای گلوکوکورتیکوئید (معمولاً 20 میلی‌گرم در روز به مدت 4 هفته) یا دیگر عوامل سرکوب‌کننده ایمنی (شامل مهارکننده‌های فاکتور نکروز تومور-آلفا) برای بیماری‌های بافت همبند، بیماری التهابی روده، یا شرایط پوستی مصرف می‌کنند نیز در معرض خطر افزایش‌یافته برای PCP هستند. بیمارانی که تحت درمان برای لوسمی هستند یا داروهای تضعیف‌کننده سلول T یا ریتوکسی‌مب برای دیگر بدخیمی‌ها دریافت می‌کنند نیز در معرض خطر PCP هستند.
علائم و نشانه‌ها
شروع معمول در بیماران مبتلا به HIV به صورت تدریجی با تب، سرفه خشک و تنگی نفس پیشرونده در حین فعالیت است. ممکن است درد قفسه سینه نیز همراه باشد. هموپتیزی (خونریزی از دستگاه تنفسی) معمولاً دیده نمی‌شود. علائم ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها قبل از مراجعه به پزشک پیشرفت کنند.
در بیماران غیر مبتلا به HIV، علائم معمولاً به صورت حادتر و شدیدتر بروز می‌کنند. این بیماران ممکن است با نارسایی تنفسی مراجعه کنند.
معاینه بالینی
معاینه فیزیکی معمولاً تب، تاکی‌کاردی (ضربان قلب سریع) و تاکی‌پنه (تنفس سریع) را نشان می‌دهد. صدای تنفس غالباً طبیعی است، اما در حدود یک‌سوم بزرگسالان، رال‌ها وجود دارد. اختلال در اکسیژناسیون یک یافته شایع است، به خصوص هنگام راه رفتن، با درجات مختلفی از هیپوکسمی و افزایش گرادیان اکسیژن آلوئولار-شریانی (A-a).