علل / مکانیزم آسیب معمول:
سندروم رت (Rett syndrome) یک اختلال عصبی غالب وابسته به کروموزوم X است که باعث پس‌رفت در توانایی‌های حرکتی، کلامی و شناختی می‌شود. شایع‌ترین جهش که به این وضعیت نسبت داده می‌شود، جهش جدید (de novo) در ژن MECP2 بر روی کروموزوم X است. ژن MECP2 مسئول تنظیم رونویسی و متیلاسیون DNA می‌باشد. این جهش‌ها تقریباً به‌طور انحصاری از منشاء پدری هستند.
تاریخچه و تظاهرات کلاسیک:
پس از یک دوره کوتاه رشد طبیعی، تظاهرات کلاسیک علائم پس‌رفت به‌طور معمول شامل از دست دادن جزئی یا کامل مهارت‌های دستی کسب شده، تأخیر در کسب مهارت‌های حرکتی ظریف سطح بالا، زبان گفتاری، ناهنجاری‌های راه‌رفتن، کاهش سرعت رشد سر پس از تولد، آتاکسی، تشنج و حرکات تکراری پیچیدن دست است. بسیاری از افراد مبتلا به سندروم رت غیرفعال‌سازی تصادفی کروموزوم X دارند که اجازه می‌دهد بیان آلل طبیعی در برخی سلول‌ها رخ دهد و باعث ایجاد طیفی از تظاهرات بالینی شود.
بیماران بر اساس تظاهرات بالینی و جهش‌های خاص در مکان‌های ژنی خود به ۳ سندروم متمایز طبقه‌بندی می‌شوند:
- نوع حفظ‌شده گفتار / واریانت زاپلا (Zappella variant)، که با بیشتر جهش‌های ارثی MECP2 مرتبط است و کمترین اختلال را نشان می‌دهد.
- نوع مادرزادی / واریانت رولاندو (Rolando variant)، که بیشتر با جهش‌های ژن FOXG1 مرتبط است.
- نوع تشنج زودرس / واریانت هانفلد (Hanefeld variant)، که بیشتر با جهش‌های ژن CDKL5 مرتبط است.
شیوع:
- سن: علائم سندروم رت بین سنین ۱ تا ۴ سالگی ظاهر می‌شود.
- جنسیت: این اختلال تقریباً به‌طور انحصاری در دختران دیده می‌شود. پسرانی که سندروم رت را به ارث می‌برند، معمولاً در رحم یا کمی پس از تولد می‌میرند.
- شیوع سندروم رت در حدود ۱ در هر ۱۰٬۰۰۰ دختر در سن ۳۲ سالگی تخمین زده می‌شود.
پاتوفیزیولوژی:
سندروم رت با جهش‌های غیرفعال‌کننده ژن MECP2 مشخص می‌شود که منجر به ناهنجاری‌های سیستم انتقال‌دهنده عصبی می‌شود و در اختلالات تنفسی، تغذیه‌ای و تغییرات در ارتباط قلبی‌ریوی تظاهر می‌یابد.
سیستم درجه‌بندی / طبقه‌بندی:
پیش از کشف ژن MECP2 و جهش‌های شناخته‌شده آن به‌عنوان علت سندروم، یک سیستم مرحله‌بندی ایجاد شد تا روند بالینی بهتر پیگیری شود.
- مرحله I: شروع بین سنین ۶ تا ۱۸ ماهگی، شامل توقف رشد؛ کاهش تماس چشمی، کاهش بازی، تأخیر در مهارت‌های حرکتی کلان، و حرکات دست‌پیچیدن غیر اختصاصی.
- مرحله II: شروع بین سنین ۱ تا ۴ سالگی، شامل زوال سریع / پس‌رفت؛ از دست دادن استفاده از دست‌ها و زبان گفتاری کسب‌شده، بی‌نظمی‌های دوره‌ای تنفسی، پیچیدن دست‌ها، اختلالات خواب، و الگوهای رفتاری اوتیستیک.
- مرحله III: شروع بین سنین ۲ تا ۱۰ سالگی، پس از دوره زوال سریع؛ شامل بهبود رفتاری و برخی بهبودهای ارتباطی و دکستریتی با استفاده از «اشاره چشمی».
- مرحله IV: شروع پس از ۱۰ سالگی، شامل زوال حرکتی دیررس؛ افزایش سفتی عضلانی، کاهش تحرک، دیستونی، هیپومیمیا و برادیکینزی.