علل و مکانیزمهای معمول آسیبدیدگی:
متاتارسها (metatarsals) از نقاط شایع شکستگی هستند. این آسیبها میتوانند بهصورت منفرد یا همراه با سایر آسیبهای پا رخ دهند. اکثر شکستگیهای متاتارس بهدلیل نیروهای مستقیم مانند افتادن جسمی روی پا، آسیب لهشدگی، سقوط از ارتفاع، یا تصادف رانندگی اتفاق میافتند، که هر یک میتوانند در هر نقطه از طول استخوان شکستگی ایجاد کنند. بهطور دیگر، شکستگیهای متاتارس میتوانند نتیجه آسیبهای با انرژی پایینتر مانند اعمال پیچش بر روی پای ثابت یا ایجاد فلکسیون پلانتار و اینورژن (inversion) باشند که منجر به شکستگی مایل یا آوالسیون (avulsion) میشود. در نهایت، استفاده مکرر و بیش از حد یا افزایش ناگهانی در فعالیت میتواند به شکستگیهای استرسی متاتارسها منجر شود.
تاریخچه و تظاهرات کلاسیک:
تظاهرات و تاریخچه بر اساس مکانیزم آسیبدیدگی متفاوت است. بهطور کلی، افرادی که دچار شکستگی حاد میشوند از درد موضعی و حساسیت، تورم و مشکل در تحمل وزن شکایت دارند. یک تاریخچه دقیق ممکن است حادثهای حاد مانند تروما مستقیم، سقوط، پیچش بر روی پای ثابت یا اینورژن مچ در حالت فلکسیون پلانتار را آشکار کند. در مورد شکستگیهای استرسی، تاریخچه ممکن است بارگذاری مزمن یا افزایش ناگهانی در فعالیت را نشان دهد. این شکستگیها میتوانند بهصورت نامحسوستر باشند و علائم از درد و حساسیت جزئی به تورم پیشرونده، حساسیت نقطهای و درد متوسط تا شدید در هنگام تحمل وزن تغییر کنند.
شیوع:
شکستگیهای متاتارس ۵٪ تا ۶٪ از کل شکستگیها را تشکیل میدهند و حدود ۳۵٪ از شکستگیهای پا در بزرگسالان و ۶۱٪ از شکستگیهای پا در کودکان را شامل میشوند. بهطور معمول، در بزرگسالان، شکستگیهای متاتارس در زنان شایعتر است و بیشتر در بیماران ۲۰ تا ۵۰ ساله رخ میدهد. در کودکان، این شکستگیها در پسران شایعتر است و میانگین سنی آنها ۸.۶ سال است.
پاتوفیزیولوژی:
نوع و محل شکستگی اغلب با مکانیزم خاصی از آسیب مرتبط است. بسیاری از شکستگیهای شفت متاتارس بهدلیل ضربه مستقیم، سقوط از ارتفاع، بارگذاری محوری بیش از حد یا اعمال پیچش بر روی پای ثابت هستند. شکستگیهای پروگزیمال متاتارس اول تا چهارم میتوانند مکانیزم مشابهی با شکستگیهای شفت متاتارس داشته باشند یا نتیجه سقوط به جلو بر روی پای در حالت فلکسیون پلانتار باشند که میتواند منجر به دررفتگی شکستگی لیسفرانک (Lisfranc) شود. توجه ویژهای باید به شکستگیهای پروگزیمال متاتارس پنجم داشت، زیرا این شکستگیها به سه دسته با علل متمایز تقسیم میشوند:
- شکستگیهای توبروزیته یا آوالسیون استیلوئید متاتارس پنجم بهدلیل اینورژن ناگهانی مچ همراه با فلکسیون پلانتار پا ایجاد میشوند.
- شکستگیهای محل اتصال متافیزیال-دیافیزیال متاتارس پنجم با مکانیزم مشابه شکستگیهای توبروزیته.
- شکستگیهای استرسی دیافیز پروگزیمال متاتارس پنجم بهدلیل بارگذاری مزمن، بهطور کلاسیک در ورزشکاران جوانی که در فعالیتهای با پرش یا چرخش مکرر درگیر هستند، ایجاد میشوند.
سیستم درجهبندی / طبقهبندی:
طبقهبندی برای اکثر شکستگیهای متاتارس توصیفی از محل آناتومیک است: پایه، شفت، گردن یا سر. طبقهبندی بهویژه برای شکستگیهای متاتارس پنجم مفید است که در آن طبقهبندی لارنس و بوت (Lawrence and Botte) بهطور معمول استفاده میشود:
- منطقه ۱ – توبروزیته (شکستگی آوالسیون)
- منطقه ۲ – ناحیه متافیزیال-دیافیزیال (شکستگی جونز)
- منطقه ۳ – ناحیه دیافیزیال پروگزیمال (شکستگی استرسی)