افزایش غلظت سدیم سرم به دلیل احتباس سدیم و/یا از دست دادن آب یا ناتوانی در جایگزینی آب از دست رفته
علل و عوامل
از دست دادن آب معمولاً ناشی از کم‌آبی بدن، کاهش مایعات دستگاه گوارش (استفراغ، اسهال)، تعریق بیش از حد، تبخیر، ادرار، اختلال در تنظیم‌کننده‌های تشنگی، دیورز اسمزی، دیابت بی‌مزه مرکزی یا نفرروژنیک درمان‌نشده، واکنش‌های دارویی (مانیتول، دیورتیک‌ها، ملین‌ها) یا به علت تشنج، سوختگی یا ورزش شدید (انتقال آب به سلول‌ها) است.
اضافه‌بار یا احتباس سدیم
این وضعیت ممکن است به دلیل تجویز یا مصرف محلول‌های سدیم هیپرتونیک (معمولاً تجویز مایعات وریدی، اما همچنین در سقط درمانی یا استفاده از تنقیه) یا مسمومیت با نمک باشد. علل دیگر می‌توانند شامل سندرم کوشینگ، آدیپزیا، هیپودیپزیا، اسیدوز لاکتیک، ازوتِمی و هیپرآلدوسترونیسم اولیه باشند.
گروه‌های آسیب‌پذیر
بیشترین آسیب‌پذیری در سالمندان، کودکان خردسال و بیماران به شدت بیمار یا ناتوان است که قادر به نظارت و تغییر در مصرف مایعات خود نیستند یا ممکن است به اشتباه نمک را جایگزین قند کنند.
علائم و عوارض
هیپرناترمی حاد می‌تواند بدون علامت باشد، اما موارد شدید با علائم عصبی از جمله خواب‌آلودگی، تحریک‌پذیری و ضعف تا تیک‌های عضلانی، تشنج و کما مشخص می‌شود. هیپرناترمی شدید می‌تواند به کاهش حجم مغز، پارگی وریدهای مغزی و خونریزی منجر شود. کاهش شدید حجم خون می‌تواند منجر به شوک هیپوولمیک شود که با سیانوز، تاکی‌کاردی، گیجی، تحریک‌پذیری، سردی یا رطوبت دست و پا و عدم ادرار مشخص می‌شود.
هیپرناترمی در کودکان
هیپرناترمی در کودکان اغلب خفیف است و ممکن است ناشی از گاستروانتریت (استفراغ، اسهال، بی‌اشتهایی) باشد که به کم‌آبی منجر می‌شود. علائم و نشانه‌ها شامل بی‌قراری، تحریک‌پذیری، ضعف، استفراغ، انقباض عضلانی و تب است. نوزادان ممکن است با تاکی‌پنه و گریه با صدای بلند مشخص شوند. عدم جایگزینی مایعات می‌تواند به کاهش حجم منجر شود و هیپرناترمی شدیدتر ممکن است با خواب‌آلودگی و تغییر وضعیت ذهنی همراه باشد. تشنج و کما ممکن است رخ دهد و با خروج مایعات از سلول‌های مغزی، انقباض مغزی پیشرفت می‌کند که با خطر خونریزی مغزی و زیر عنکبوتیه همراه است.
مدیریت
مدیریت به‌طور عمده شامل محاسبه کمبود آب آزاد در بیمار و جبران آن در طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت است.