اختلال حرکتی دیررس (Tardive dyskinesia)

اختلال حرکتی دیررس (TD) یک اختلال حرکتی غیرارادی و پرتحرک شایع است که پس از استفاده طولانی‌مدت از داروهای مسدودکننده گیرنده دوپامین (DRBA)، به ویژه داروهای ضد روان‌پریشی (به‌خصوص نسل اول، اما می‌تواند با تمامی نسل‌ها رخ دهد) و ضد تهوع‌ها (به‌خصوص متوکلوپرامید یا پرومتازین) بروز می‌کند. بیماران باید حداقل به مدت ۳ ماه (یا ۱ ماه در بیماران بالای ۶۰ سال) در معرض DRBA قرار گرفته باشند. این اختلال همچنین می‌تواند پس از قطع مصرف DRBA، معمولاً در عرض ۴ هفته از یک عامل خوراکی یا ۸ هفته از یک تهیه تزریقی، توسعه یابد. به ندرت، این اختلال در واکنش به درمان کوتاه‌مدت رخ می‌دهد. افزایش خطر ممکن است در افراد مسن‌تر و زنان، و در افرادی که اختلالات مغزی موجود دارند، دیده شود. این اختلال معمولاً در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی که تحت درمان مزمن با نورولپتیک‌ها هستند، مشاهده می‌شود.

گاهی اوقات به TD به عنوان سندرم دیررس (tardive syndrome) اشاره می‌شود، زیرا ممکن است با چندین حرکت غیرطبیعی مانند آکاتیزیا (akathisia)، آتتوز (athetosis)، کوریا (chorea)، دیسکینزی (dyskinesia)، دیستونیا (dystonia)، و تیک‌ها (tics)، به صورت تنها یا ترکیبی، ظاهر شود. در موارد نادر، لرزش (tremor) نیز دیده می‌شود. این حرکات غیرطبیعی اغلب در دهان، لب‌ها و زبان مشاهده می‌شوند. به ندرت، حرکات در اندام‌ها و تنه نیز دیده می‌شوند. خوردن و بلع ممکن است مختل شوند و در موارد شدید، تنفس نیز ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.

علائم دهانی و صورتی شامل بیرون‌زدگی / پیچ‌وتاب زبان، شکلک‌های صورت، مکیدن / ضربه‌زدن / جمع‌کردن لب‌ها، جویدن، برآمدگی گونه‌ها و بلفارواسپاسم (blepharospasm) هستند. علائم اندام و تنه شامل پیچش و تکان دادن انگشتان، ضربه زدن پا، شانه بالا انداختن، تکان خوردن، تاب خوردن، و جلو دادن لگن هستند. اپیستوتونوس (opisthotonos) (رتروکولیس تنه و گردن) یک فرم شایع از TD است. حرکات اندام و تنه بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود.

TD می‌تواند پس از قطع دارو برای ماه‌ها یا سال‌ها باقی بماند. این حالت می‌تواند با قطع ناگهانی تشدید شود. برخی بیماران به طور دائمی تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

موضوعات مرتبط: اختلالات حرکتی ناشی از دارو، اسپاسم عضلانی ناشی از دارو