هیپرپلازی اندومتر (Endometrial hyperplasia) به رشد غیرطبیعی غدد اندومتر رحم به دلیل اثرات استروژن بدون تعادل پروژسترون اطلاق می‌شود. این وضعیت می‌تواند خوش‌خیم باشد یا به عنوان یک ضایعه پیش‌سرطانی اندومتر محسوب شود. نئوپلازی درون‌اپیتلیال اندومتر (Endometrial intraepithelial neoplasia - EIN) که نوعی از هیپرپلازی اندومتر است، پیش‌زمینه‌ای برای آدنوکارسینومای اندومتر به شمار می‌رود.
شیوع و تشخیص
هیپرپلازی اندومتر در زنان پیش و پس از یائسگی رخ می‌دهد، اما بیشترین شیوع آن در زنان در اوایل دهه ۵۰، در دوران قبل از یائسگی (perimenopause) است. تشخیص این بیماری در زنان زیر ۳۰ سال نادر است. هیپرپلازی اندومتر که پس از سن ۶۰ سالگی تشخیص داده می‌شود، بیشتر احتمال دارد که به صورت EIN باشد.
علائم
خونریزی غیرطبیعی رحمی یا خونریزی پس از یائسگی تنها علامت برای اکثریت بیماران است.
عوامل خطر
بیشتر عوامل خطر برای هیپرپلازی اندومتر شرایطی هستند که رحم را در معرض استروژن پایدار بدون پروژسترون قرار می‌دهند. بنابراین، چاقی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، عدم تخمک‌گذاری (anovulation)، نولی‌پاریتی (عدم بارداری)، استفاده از تاموکسیفن، درمان استروژنی بدون پروژسترون و شروع قاعدگی زودهنگام یا یائسگی دیرهنگام از عوامل خطر تعریف‌شده برای هیپرپلازی اندومتر هستند.
سندرم‌های ژنتیکی
برخی سندرم‌های ژنتیکی، به ویژه سندرم لینچ (Lynch syndrome؛ سرطان کولورکتال غیرپولیپوزی ارثی)، زنان را مستعد هیپرپلازی اندومتر می‌کنند که باید در صورت وجود سابقه خانوادگی سرطان‌های اندومتر، کولورکتال، تخمدان، روده یا کلیه به آن مشکوک شد.
پیش‌آگهی و پیشرفت بیماری
نزدیک به ۴۰٪ از زنانی که با EIN تشخیص داده می‌شوند، در زمان هیسترکتومی، آدنوکارسینومای اندومتر خواهند داشت. از زنانی که با هیپرپلازی اندومتر تشخیص داده شده و در نهایت به آدنوکارسینومای اندومتر مبتلا می‌شوند، زمان پیشرفت بیماری معمولاً بین ۲.۵ تا ۶ سال است که به درجه اختلال بافت‌شناسی بستگی دارد.
سیستم‌های طبقه‌بندی
دو سیستم عمده برای طبقه‌بندی هیپرپلازی اندومتر وجود دارد که پاتولوژیست‌ها ممکن است نتایج را با استفاده از هر یک از آنها گزارش کنند.
- طرح EIN (ترجیح داده شده، اما کمتر استفاده می‌شود):
- هیپرپلازی اندومتر خوش‌خیم (benign)
- EIN (پیش‌سرطانی)
- طرح سازمان جهانی بهداشت (WHO) 2015:
- هیپرپلازی بدون آتیپیا (خوش‌خیم)
- هیپرپلازی آتیپیک (پیش‌سرطانی)