اختلال وسواسی-اجباری (Obsessive-Compulsive Disorder - OCD):
اختلال وسواسی-اجباری در دسته اختلالات اضطرابی (Anxiety Disorders) طبقه‌بندی می‌شود و با افکار یا تصاویر وسواسی که باعث ناراحتی و اضطراب می‌شوند و تلاش‌هایی برای کاهش این ناراحتی از طریق اعمال اجباری مشخص می‌گردد. وسواس‌ها (که گاهی به‌عنوان "افکار مزاحم" یا Intrusive Thoughts شناخته می‌شوند) برای فرد آزاردهنده هستند. فرد می‌داند این افکار نامناسب‌اند اما احساس می‌کند خارج از کنترل او هستند. ناتوانی در سرکوب این وسواس‌ها منجر به فعالیت‌هایی (ذهنی مانند شمارش یا فیزیکی مانند شستن دست) برای کاهش اضطراب می‌شود. این اعمال لذت‌بخش نیستند. وسواس‌ها و اجبارها زمان زیادی از فرد می‌گیرند (بیش از یک ساعت در روز) و می‌توانند عملکرد اجتماعی فرد را مختل کنند.
وسواس‌های رایج:
- شک و تردید مداوم
- ترس از آلودگی (Contamination)
- ترس از از دست دادن کنترل و انجام اعمال تهاجمی یا نامناسب اجتماعی
وسواس مرتبط با ترس از آلودگی ممکن است با رفتارهای شبه‌هیپوکندریا (Hypochondriacal Behavior) همراه باشد که گاهی به‌عنوان ویژگی بارز تظاهر می‌کند. شواهدی از آسیب پوستی ناشی از شستشوی بیش‌ازحد باید احتمال OCD را مطرح کند. این اختلال با سندرم تورت (Tourette Syndrome) همبودی بالایی دارد.
ویژگی‌های تشخیصی و روند بیماری:
- علائم OCD ممکن است در کودکی به‌صورت گذشته‌نگر (Retrospective) شناسایی شوند، اما معمولاً در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌شود.
- سیر بیماری اغلب شامل علائم متناوب است که با استرس‌های روانی-اجتماعی (Psychosocial Stressors) نوسان می‌کند.
شیوع و سن شروع:
- در بزرگسالان، زنان و مردان به نسبت تقریباً برابر به OCD مبتلا می‌شوند.
- سن شروع به‌طور معمول در کودکی یا اوایل بزرگسالی است (الگوی دوگانه یا Bimodal). شروع پس از ۳۰ سالگی نادر است.
- در OCD با شروع کودکی، نسبت مرد به زن تقریباً ۲ تا ۳ به ۱ است.
- پسران ممکن است شروع زودتری از OCD داشته باشند.