سندرم متابولیک (Metabolic syndrome)، که به‌عنوان سندرم X یا سندرم مقاومت به انسولین (Insulin resistance syndrome) نیز شناخته می‌شود، به وجود همزمان عوامل خطر متابولیکی برای دیابت نوع ۲ (Type 2 diabetes mellitus) و بیماری عروق کرونری (Coronary vascular disease) اشاره دارد. این عوامل شامل چاقی شکمی (Abdominal obesity)، هیپرگلیسمی (Hyperglycemia)، دیس‌لیپیدمی (Dyslipidemia) و فشار خون بالا (Hypertension) می‌باشند. شیوع این سندرم در سراسر جهان به‌ویژه در جمعیت‌های آفریقایی-آمریکایی و مکزیکی-آمریکایی رو به افزایش است. عوامل خطر برای توسعه این سندرم شامل شاخص توده بدنی (BMI) بالا، به‌ویژه چاقی شکمی، افزایش سن، تبار آفریقایی-آمریکایی یا مکزیکی-آمریکایی، وضعیت بعد از یائسگی، سیگار کشیدن، رژیم غذایی پر کربوهیدرات، کم‌تحرکی، استفاده از کلوزاپین (Clozapine) و درآمد پایین خانوار می‌باشد.
تعریف سندرم متابولیک توسط پنل درمانی بزرگسالان برنامه آموزش کلسترول ملی ایالات متحده (ATP III):
برای تشخیص سندرم متابولیک، بیماران باید حداقل سه ویژگی از پنج ویژگی زیر را داشته باشند:
- چاقی شکمی: دور کمر ≥ ۱۰۲ سانتی‌متر (۴۰ اینچ) برای مردان و ≥ ۸۸ سانتی‌متر (۳۵ اینچ) برای زنان.
- تری‌گلیسیرید سرم: ≥ ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا درمان دارویی برای افزایش تری‌گلیسیرید.
- لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL): < ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر در مردان و < ۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر در زنان یا درمان دارویی برای HDL پایین.
- فشار خون: ≥ ۱۳۰/۸۵ میلی‌متر جیوه یا درمان دارویی برای فشار خون بالا.
- گلوکز پلاسما ناشتا: ≥ ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر (۵.۶ میلی‌مول در لیتر) یا درمان دارویی برای افزایش گلوکز خون.