هیپوفسفاتازی (Hypophosphatasia یا HPP، بیماری رتبورن) یک بیماری نادر ژنتیکی و متابولیکی است که ممکن است تهدیدکننده زندگی باشد. این بیماری با فعالیت پایین آلکالین فسفاتاز غیر اختصاصی بافتی (TNSALP) در سرم تعریف می‌شود که فرآیند مینرالیزاسیون را مختل کرده و بر رشد صحیح استخوان‌ها و دندان‌ها تأثیر می‌گذارد.
شیوع و توزیع
اشکال شدید هیپوفسفاتازی نادر بوده و تخمین زده می‌شود که حدود ۱ در هر ۱۰۰,۰۰۰ نوزاد متولد می‌شود. موارد خفیف‌تر که در دوران کودکی یا بزرگسالی رخ می‌دهند، با فراوانی بیشتری مشاهده می‌شوند. این بیماری در افراد با قومیت‌های مختلف گزارش شده، اما شیوع بیشتری در جمعیت منونیت در مانیتوبا، کانادا دارد.
علائم و نشانه‌های بالینی
علائم و نشانه‌های بالینی بسیار متنوع هستند و ممکن است در هر زمانی از قبل از تولد تا بزرگسالی ظاهر شوند. هیپوفسفاتازی در نوزادی معمولاً شدیدتر و تهدیدکننده زندگی است. علائم HPP نوزادی شامل تضعیف و نرم شدن استخوان‌ها، ناهنجاری‌های اسکلتی، تغذیه ضعیف، عدم رشد مناسب، مشکلات تنفسی و هیپرکلسمی است که می‌تواند منجر به استفراغ یا عوارض کلیوی شود. شکل‌های کودکی/بزرگسالی معمولاً کمتر شدید هستند. یکی از اولین نشانه‌های ارائه شده در کودکان، از دست دادن زودهنگام دندان‌های شیری است. کودکان ممکن است قد کوتاه با پاهای کمانی یا زانوهای ضربدری، مچ و مچ پاهای بزرگ شده و جمجمه‌ای با شکل غیرعادی داشته باشند. بزرگسالان مبتلا به HPP ممکن است دچار استئومالاسی، شکستگی‌های مکرر استخوان‌های پا و ران و درد مزمن ناشی از آن شوند. بیماران بالغ همچنین ممکن است دندان‌های دائمی خود را زودتر از موعد از دست بدهند و دچار درد و التهاب مفاصل شوند. خفیف‌ترین شکل HPP، اودونتو هیپوفسفاتازی (odontohypophosphatasia) است که تنها بر دندان‌ها تأثیر می‌گذارد و بر سیستم اسکلتی تأثیری ندارد؛ این شکل بر امید به زندگی تأثیر نمی‌گذارد.
علت و الگوی وراثتی
این بیماری ناشی از جهش در ژن ALPL است و معمولاً به صورت الگوی وراثتی اتوزومال مغلوب به ارث می‌رسد. انواع خفیف‌تر HPP ممکن است به صورت الگوی وراثتی اتوزومال مغلوب یا اتوزومال غالب به ارث برسند.
درمان
درمان در اشکال کودکی و بزرگسالی این بیماری حمایتی است و ممکن است شامل استفاده از NSAIDها در کودکان و تری‌پاراتاید (teriparatide) در بزرگسالان باشد. نظارت دندانپزشکی اهمیت دارد. درمان جایگزینی آنزیم ممکن است مفید باشد.
پیش‌آگهی
فرم پریناتال معمولاً در هفته‌های اول زندگی کشنده است. عوارض تنفسی در فرم نوزادی این بیماری شایع هستند.