برای بیماران با نابسامانی همودینامیک (hemodynamic instability) یا علائم صفاقی (peritoneal signs):
- احیای بیمار (Resuscitation) با مایعات وریدی (IV fluids) و وازوپرسورها (vasopressors) در صورت نیاز.
- شروع آنتیبیوتیکهای تجربی (empiric antibiotics) با پوشش انتریک (enteric coverage).
- مشاوره سریع با تیمهای تخصصی شامل جراحی عمومی و جراحی عروق.
- رادیولوژی مداخلهای (interventional radiology) میتواند در درمان برخی از علل ایسکمی مزانتریک (mesenteric ischemia) نقش کلیدی داشته باشد.
خلاصهای از تشخیص:
ایسکمی مزانتریک حاد (Acute Mesenteric Ischemia) وقفه ناگهانی یا کاهش شدید جریان خون به روده است که منجر به ایسکمی، نکروز، و نهایتاً سوراخ شدن (perforation) میشود. این وضعیت یک اورژانس پزشکی است که به مداخله فوری برای بازگرداندن جریان خون نیاز دارد و اغلب نیازمند یک رویکرد چندتخصصی است.
ایسکمی مزانتریک میتواند ناشی از چندین وضعیت پاتولوژیک متمایز باشد که شامل موارد زیر است:
- بیماری آمبولیک (Embolic disease)
- ترومبوز شریانی (Arterial thrombosis)
- ترومبوز ورید مزانتریک (Mesenteric vein thrombosis)
- کاهش جریان خون به دلیل حالات کمجریان یا ایسکمی مزانتریک غیرانسدادی (Nonocclusive Mesenteric Ischemia, NOMI)
بیماری آمبولیک اغلب شریان مزانتریک فوقانی (Superior Mesenteric Artery, SMA) را درگیر میکند که این موضوع عمدتاً به دلیل ویژگیهای آناتومیک آن است. شریان SMA از آئورت با زاویه 45 درجه منشعب شده و به سرعت باریک میشود و شکل قیفی ایجاد میکند که مستعد گیر افتادن آمبولیها است. SMA محدوده وسیعی از روده را از دوازدهه تا دو سوم ابتدایی کولون عرضی خونرسانی میکند، بنابراین قطع ناگهانی جریان خون میتواند آسیب عمیقی ایجاد کند.
ایسکمی مزانتریک نسبتاً نادر است و شیوع آن حدود 5 تا 8 مورد در هر 100,000 نفر در سال است. این شیوع با افزایش سن بهطور قابلتوجهی افزایش مییابد و میانگین سنی در زمان تشخیص 67 سال است. هرچند پیشرفتهای درمانی بهبودهایی در میزان مرگ و میر ایجاد کرده است، اما این میزان همچنان بالا و در حدود 50% باقی مانده است. مشابه با شیوع کلی، مرگ و میر با افزایش سن افزایش مییابد.
علائم بالینی:
علائم در ایسکمی مزانتریک حاد شامل شروع ناگهانی درد شدید شکم با معاینه بالینی نسبتاً خفیف است که اغلب به عنوان "درد نامتناسب با معاینه" (pain out of proportion to exam) توصیف میشود. بسیاری از بیماران دچار استفراغ و اسهال میشوند. اسهال خونی به دلیل نکروز روده یک یافته دیررس است. در بیماری انسدادی، علائم در عرض چند ساعت تا روز به سرعت پیشرفت میکنند. بیماران با ترومبوز ممکن است هفتهها یا ماهها علائم پیشدرآمدی مانند ایسکمی مزانتریک مزمن (chronic mesenteric ischemia) را تجربه کنند که شامل موارد زیر است:
- درد شکم پس از خوردن غذا (intestinal angina)
- ترس از غذا خوردن
- کاهش وزن
ایسکمی مزانتریک غیرانسدادی (NOMI) اغلب در بیماران بدحال دیده میشود. علائم هشداردهنده شامل اسیدوز رو به وخامت، ناپایداری همودینامیک، عدم تحمل تغذیه، اسهال، و اتساع شکم است.
عوامل خطر:
عوامل خطر مرتبط با ایسکمی مزانتریک منعکسکننده مکانیسمهای پاتوفیزیولوژیک در انواع مختلف آن است:
- آمبولی SMA
- ترومبوز SMA
- ترومبوز ورید مزانتریک
- NOMI
بیماریهای مرتبط عبارتند از:
- بیماریهای قلبی (مانند فیبریلاسیون دهلیزی (atrial fibrillation)، نارسایی قلبی با کاهش کسر جهشی (congestive heart failure with reduced ejection fraction)، اختلالات دریچهای)
- فشار خون بالا
- دیابت
- دیسلیپیدمی
- سیگار کشیدن
- وضعیتهای هایپرکوآگولابل (hypercoagulable states)
در موارد نادر، بیمارانی که اخیراً ترمیم داخلعروقی آئورت (endovascular aortic repair) انجام دادهاند در معرض خطر بیشتری هستند.