پرگشیدگی (Proptosis) به معنای جابجایی به بیرون کره چشم از موقعیت طبیعی خود است. این وضعیت ممکن است نشانه‌ای از وجود یک توده در مدار چشم یا نتیجه عفونت یا التهاب موضعی باشد که باعث افزایش حجم در مدار می‌شود. (اصطلاح اگزوفتالموس (Exophthalmos) نیز به معنای جابجایی به بیرون کره چشم از موقعیت طبیعی خود است، اما معمولاً برای پرگشیدگی ناشی از بیماری چشمی تیروئید (thyroid ophthalmopathy) به کار می‌رود.)

جهت جابجایی کره چشم می‌تواند به تعیین علت احتمالی پرگشیدگی کمک کند. ضایعات پشت‌چشمی درون مخروط عضلانی، مانند همانژیوم غاری (cavernous hemangioma)، گلیوما (glioma)، مننژیوم (meningioma)، کیست هیداتیدی (hydatid cysts)، متاستازها و ناهنجاری‌های شریانی‌وریدی (arteriovenous malformations)، معمولاً باعث جابجایی محوری کره چشم می‌شوند. تومورهای سینوس ماگزیلاری باعث جابجایی به سمت بالا، در حالی که موکوسل‌های فرونتواثموئیدی (frontoethmoidal mucoceles)، آبسه‌ها، استئوم‌ها (osteomas)، کیست‌های درموئیدی (dermoid cysts) و تومورهای غده اشکی باعث جابجایی به سمت پایین کره چشم می‌شوند.

التهاب ایدیوپاتیک مداری (Idiopathic orbital inflammation) می‌تواند با ایجاد پرگشیدگی، شبیه به یک تومور مداری عمل کند. این وضعیت به احتمال زیاد با پاتولوژی خودایمنی زمینه‌ای مرتبط است. معمولاً با پرگشیدگی یک‌طرفه ظاهر می‌شود و به درمان با کورتیکواستروئیدهای سیستمیک به خوبی پاسخ می‌دهد.

بیماری چشمی مرتبط با تیروئید (Thyroid-related orbitopathy)، یک بیماری خودایمنی دیگر، شایع‌ترین علت پرگشیدگی یک‌طرفه و دوطرفه در بزرگسالان است. زنان سفیدپوست بین ۳۰ تا ۵۰ سال بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. در اینجا پرگشیدگی ممکن است با عقب‌نشینی پلک، سطح غیرطبیعی تیروئید، استرابیسم (strabismus) و آسیب به عصب بینایی همراه باشد.