رتینوپاتی نارس (Retinopathy of Prematurity - ROP) یک نوع رتینوپاتی تکثیری در نوزادان نارس و با وزن کم هنگام تولد است. این بیماری در گذشته به عنوان فیبروپلازی رترو لنز (retrolental fibroplasia) شناخته می‌شد.

علل و مکانیسم‌ها

ناقص بودن عروق‌رسانی شبکیه، باعث توسعه ROP می‌شود. میزان عروق‌رسانی شبکیه عمدتاً به زودهنگام بودن تولد نوزاد بستگی دارد. از هفته شانزدهم بارداری، عروق خونی به طور طبیعی از دیسک بینایی به سمت شبکیه محیطی گسترش می‌یابند. در هنگام تولد، عروق خونی بالغ به طور کامل به شبکیه محیطی می‌رسند. در ROP، شبکیه محیطی بدون عروق فاکتورهای رشد عروقی تولید می‌کند که می‌تواند منجر به نئوواسکولاریزاسیون (pathological neovascularization) غیرطبیعی و احتمالاً جداشدگی شبکیه (retinal detachment) شود.

عوامل خطر

عوامل خطر اصلی برای ROP شامل نارس بودن و وزن کم هنگام تولد است. کودکان سفیدپوست و هیسپانیک تمایل به توسعه نوع تهاجمی‌تری از ROP دارند که احتمال بیشتری برای ایجاد نابینایی دارد. درمان با اکسیژن مکمل برای نوزادان نارس نقش دارد. با قطع اکسیژن، شبکیه بدون عروق فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF) تولید می‌کند که رشد عروق خونی را تحریک می‌کند.

تشخیص و مدیریت

به دلیل عدم وجود علائم ROP، نوزادان با ریسک بالا باید توسط چشم‌پزشکان مجرب و از طریق معاینه فوندوس با مردمک گشاد شده، غربالگری شوند. ROP می‌تواند به سرعت در عرض چند روز تا هفته‌ها پیشرفت کند، اما بیشتر موارد به طور خود به خود از طریق فرایند فروپاشی (involution) پسرفت می‌کنند.

اهمیت و روندهای اخیر

در حالی که غربالگری و مداخله زودهنگام ROP در دهه‌های اخیر بهبود یافته است، میزان بقا در نوزادان با وزن تولد کمتر نیز افزایش یافته است. ROP اکنون علت اصلی نابینایی دوران کودکی در کشورهای صنعتی است و پنجمین علت نابینایی کامل دوران کودکی در سراسر جهان به شمار می‌رود.