زنبورها: معرفی و اهمیت پزشکی
زنبورها گروه متنوعی از حشرات هستند که در سراسر جهان یافت میشوند و شامل هر حشرهای از راستهی Hymenoptera و زیرراستهی Apocrita میباشند که زنبور عسل یا مورچه نیست. با این حال، اصطلاح زنبور اغلب به معنای محدودتری برای توصیف اعضای خانوادهی Vespidae به کار میرود، که شامل زنبورهای شاخدار (Vespa species)، زنبورهای ژاکت زرد (Vespula و Dolichovespula species)، و زنبورهای کاغذی (Polistes species) میشود که از نظر پزشکی اهمیت دارند. زنبورهای خانوادهی Vespidae شبیه زنبورهای عسل هستند، اما کمتر پشمالو بوده و دارای کمری باریکتر میباشند (بهجز زنبورهای ژاکت زرد). زنبورهای ژاکت زرد معمولاً به رنگ سیاه و زرد هستند، اگرچه برخی از آنها سیاه و سفیدند، از جمله زنبور شاخدار بزرگ با صورت سیاه (Dolichovespula maculata) که به اشتباه زنبور شاخدار نامیده شده است.
زنبورها حشراتی اجتماعی هستند که در کلونیها زندگی میکنند و لانههای کاغذی میسازند که به شدت از آنها دفاع میکنند. زنبورهای ژاکت زرد لانههای خود را در زیر زمین (Vespula) یا بالای زمین در درختان یا ساختمانها (Dolichovespula) میسازند.
گزش زنبورها: علائم و واکنشها
گزش زنبورها شایعترین نوع نیشزدگی در انسان است. گزش همه گونهها مشابه است، اما واکنشهای حساسیتی ممکن است بسیار خاص باشد. زنبورها (از جمله زنبورهای ژاکت زرد) میتوانند بارها نیش بزنند، به ویژه هنگامی که در لباس گیر میافتند، زیرا نیش آنها مانند برخی از زنبورهای عسل خار ندارد.
زهر زنبور مشابه زهر زنبور عسل است، اما این زهرها به طور کلی واکنش متقاطع ندارند. زهر زنبور حاوی آنزیمها، پپتیدهای کوچک و آمینها است. آلرژنها شامل فسفولیپازها، هیالورونیدازها و کولیناسترازها میباشند. برخی پپتیدها باعث آزادسازی هیستامین از طریق تخریب سلولهای ماستوسیت میشوند. هیستامین، سروتونین و استیلکولین به درد مرتبط با گزش زنبور کمک میکنند.
واکنشهای موضعی به گزش زنبور شامل درد فوری، تورم و قرمزی در محل نیش است که اغلب طی چند ساعت فروکش میکند.
واکنشهای منطقهای (واکنشهای موضعی تشدید شده) در برخی افراد با تورم گسترده که میتواند 2 تا 7 روز به طول انجامد، رخ میدهد. این واکنشها منشاء آلرژیک ندارند.
واکنشهای آنافیلاکتیک باعث کهیر گسترده، خارش، آنژیوادم، برونکواسپاسم، تنگی نفس، افت فشار خون، از دست دادن هوشیاری و آریتمی قلبی میشوند. به طور معمول، علائم تهدیدکنندهی حیات و آنافیلاکتیک ظرف 10 دقیقه پس از نیش ظاهر میشوند.
موارد نادر: انفارکتوس حاد میوکارد، هپاتیت، همولیز داخل عروقی، رابدومیولیز، نارسایی حاد کلیوی و گلومرولونفریت پس از گزش زنبور گزارش شدهاند.