پنومونی سودوموناس (Pseudomonas pneumonia)، عفونت ریوی با عامل بیماریزای گرم-منفی سودوموناس آئروژینوزا (Pseudomonas aeruginosa) است که عمدتاً یک پنومونی بیمارستانی محسوب میشود. اگرچه شایعترین نیست، اما کشندهترین نوع عفونت ریوی بیمارستانی بوده و حدود ۲۰٪ موارد در بخش مراقبتهای ویژه (ICU) را به خود اختصاص میدهد. سودوموناس میتواند پنومونی اکتسابی از جامعه (community-acquired pneumonia) نیز ایجاد کند و تقریباً ۵ تا ۱۰ درصد موارد شدید را شامل میشود. پنومونی سودوموناس آئروژینوزا معمولاً در ICU ایجاد میشود زیرا این ارگانیسم در محیطهای مرطوب مانند سینکها، نِبوله کنندهها (nebulizers)، و تجهیزات تنفسی و برونکوسکوپی به خوبی رشد میکند. به همین دلیل، اغلب به آن پنومونی وابسته به ونتیلاتور (ventilator-associated pneumonia) گفته میشود.
سایر ارگانیسمهایی که مسئول پنومونی بیمارستانی هستند عبارتند از استافیلوکوک اورئوس (Staphylococcus aureus)، که تقریباً ۳۸٪ موارد را شامل میشود، و آسینِتوباکتر بومانی (Acinetobacter baumannii)، که حدود ۲۵٪ موارد را به خود اختصاص میدهد.
پنومونی سودوموناس میتواند اولیه یا باکتریمی (bacteremic) باشد.
- پنومونی اولیه بهطور معمول در بیمارانی دیده میشود که به ونتیلاتور متصل بوده و دارای بیماری زمینهای ریوی، نارسایی مزمن قلبی، یا ایدز هستند و معمولاً نتیجه آسپیراسیون ترشحات دستگاه تنفسی است.
- پنومونی باکتریمی با تهاجم به جریان خون پس از بروز علائم تنفسی ایجاد میشود که به انتشار متاستاتیک و در نتیجه ایجاد ضایعات آمبولیک در ریهها و سایر احشا منجر میشود. این حالت با خونریزی آلوئولی و نکروز دنبال میشود و بیمار معمولاً ۳ تا ۴ روز پس از شروع علائم اولیه فوت میکند.
عفونت مزمن با سودوموناس آئروژینوزا نیز میتواند بهویژه در کودکان بزرگتر و بزرگسالان جوان مبتلا به فیبروز کیستیک (cystic fibrosis) ایجاد شود. در این افراد، بیماری بهصورت مزمن آغاز میشود و با انسداد مخاطی شروع شده و به برونشکتازی (bronchiectasis)، آتلکتازی (atelectasis)، و فیبروز (fibrosis) پیش میرود که در نهایت منجر به هیپرتانسیون ریوی (pulmonary hypertension) و کورپولمونال (cor pulmonale) میشود.
شروع پنومونی معمولاً ناگهانی است، اگرچه در برخی موارد ممکن است با عفونت دستگاه تنفسی فوقانی همراه باشد. بیمار با علائم مسمومیت شدید سیستمیک، از جمله تب، لرز، تنگی نفس (dyspnea)، سیانوز، گیجی، و سرفه تولیدی با خلط سبز یا زرد رنگ مراجعه میکند.
سودوموناس آئروژینوزا بهندرت در افراد سالم ایجاد بیماری میکند. عوامل مستعدکننده برای ابتلا به پنومونی سودوموناس در سه دسته قرار میگیرند: بیمارانی که دچار نقص ایمنی هستند، افرادی که تحت درمان آنتیبیوتیکی قبلی بودهاند، و افرادی که سد مخاطی طبیعیشان دچار اختلال شده است.
- بیماران نقص ایمنی شامل افرادی هستند که دچار نوتروپنی، هیپوگاماگلوبولینمی (hypogammaglobulinemia)، دیابت ملیتوس، فیبروز کیستیک، سرطان، یا عفونت HIV هستند یا تحت درمان با استروئید قرار دارند.
- درمان آنتیبیوتیکی قبلی خطر ابتلا به پنومونی بیمارستانی را افزایش میدهد.
- سوختگیها، درماتیت، لولهگذاری (intubation)، یا قرار دادن کاتترهای وریدی مرکزی یا ادراری همگی سد پوستی یا مخاطی را مختل کرده و زمینهساز توسعه پنومونی میشوند.