تغییر رنگ دهانی ناشی از دارو

تغییر رنگ دهانی (oral pigmentation) ناشی از دارو می‌تواند به وسیله داروهای مختلف و از طریق مکانیسم‌های متنوعی ایجاد شود. داروهای شایع عامل این وضعیت شامل مینوسیکلین (minocycline)، داروهای ضد مالاریا (antimalarials)، کلوفازیمین (clofazimine) و قرص‌های ضد بارداری خوراکی (oral contraceptives) هستند. سایر داروهای دخیل شامل زیدوودین (zidovudine یا AZT)، کلرپرومازین (chlorpromazine)، کتوکونازول (ketoconazole)، بوسولفان (busulfan)، دوکسوروبیسین (doxorubicin)، بلیومایسین (bleomycin)، سیکلوفسفامید (cyclophosphamide)، 5-فلوئورواوراسیل (5-fluorouracil)، نیکوتین (nicotine)، هروئین (heroin)، نیتروژن موستارد (nitrogen mustard)، فنوتیازین‌ها (phenothiazines)، آرسنیک (arsenic)، نقره (silver)، طلا (gold)، سرب (lead)، جیوه (mercury)، پروژسترون (progesterone) و ایماتینیب مسیلات (imatinib mesylate) می‌شوند.

پاتوژنز تغییرات رنگدانه‌ای دهان بستگی به داروی عامل دارد. دارو یا متابولیت‌های آن ممکن است مواد رنگدانه‌داری باشند که می‌توانند به صورت آزاد یا کیلیت شده با آهن یا ملانین در بافت‌های سخت و/یا نرم شناسایی شوند. مینوسیکلین با آهن ترکیب می‌شود و در مخاط رسوب می‌کند. افزایش تولید ملانین از طریق تحریک ملانوسیت‌ها به عنوان مکانیسم داروهای ضد مالاریا (کلروکین، هیدروکسی‌کلروکین، آمودیاکین، و کویناکرین) و همچنین قرص‌های ضد بارداری خوراکی مطرح شده است. تصور می‌شود که تغییر رنگ دهانی ناشی از آمیودارون (amiodarone) به دلیل افزایش تولید لیپوفوسین باشد.

داروهای دیگر ممکن است در صورتی که یک واکنش دارویی شبه‌لیکنوییدی با هیپرپیگمانتاسیون پس از التهابی (مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی یا تعدادی از داروهای ضد فشار خون) بهبود یابد یا در صورت آسیب مستقیم به مخاط (مانند داروهای شیمی‌درمانی) منجر به تغییر رنگ دهانی شوند. یک واکنش دارویی ثابت دهانی به صورت یک یا چند ماکول گرد یا بیضی با رنگ قهوه‌ای تخته‌سنگی و مرزهای مشخص دیده می‌شود. عاملان شایع این وضعیت کوتریموکسازول (cotrimoxazole) و تتراسایکلین (tetracycline) هستند.

برای بحثی که به بررسی علل مختلف تغییر رنگ مخاط دهانی (فیزیولوژیک، مواد خارجی و داخلی، بیماری‌های سیستمیک) می‌پردازد، به مبحث "پیگمانتاسیون مخاطی چندکانونی یا منتشر" مراجعه کنید.