توکسوپلاسموزیس یک بیماری زئونوز (zoonosis) جهانی است که توسط انگل تک‌یاخته‌ای (protozoan) توکسوپلاسما گوندی (Toxoplasma gondii) ایجاد می‌شود. توکسوپلاسما گوندی در سه شکل مورفولوژیک وجود دارد: اووسیست (oocyst)، کیست بافتی (tissue cyst) که حاوی برادیزوئیت‌ها (bradyzoites) است، و تاکی‌زوئیت (tachyzoite) که شکل تکثیری انگل است. گربه‌سانان میزبان نهایی این انگل هستند. پستانداران (گیاهخواران و گوشتخواران)، پرندگان و خزندگان نیز می‌توانند به این انگل آلوده شوند. تولید مثل جنسی تنها در دستگاه گوارش گربه‌سانان صورت می‌گیرد که به تشکیل اووسیست‌هایی منجر می‌شود که از طریق مدفوع دفع می‌گردند.

راه‌های انتقال عفونت در انسان:

• بلع اووسیست‌ها از طریق غذا یا آب آلوده
• مصرف کیست‌های بافتی موجود در گوشت نیم‌پز (به ویژه گوشت خوک، بره، خرس و گوزن) یا از کیست‌های بافتی در اعضای پیوندی (مانند کلیه و قلب)
• ورود تاکی‌زوئیت‌ها (عفونت مادرزادی و به ندرت از طریق انتقال خون یا حوادث آزمایشگاهی)

توکسوپلاسموزیس مادرزادی:

توکسوپلاسموزیس مادرزادی ناشی از عفونت حاد مادر در دوران بارداری است. میزان انتقال به جنین در عفونت مادر در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری بالاتر است. اگرچه انتقال در سه‌ماهه اول بارداری کمتر است، اما معمولاً منجر به بیماری شدید در نوزاد می‌شود.

عفونت مادرزادی زودرس (در سه‌ماهه اول و دوم) می‌تواند منجر به سقط جنین، مرگ زودهنگام، بیماری نوزادی یا مرگ شود. بیشتر نوزادان آلوده در سه‌ماهه سوم بدون نشانه‌های آشکار توکسوپلاسموزیس به دنیا می‌آیند.

علائم توکسوپلاسموزیس مادرزادی:

توکسوپلاسموزیس مادرزادی می‌تواند با هر یک از علائم زیر تظاهر کند: هیدروسفالی (hydrocephalus)، کوریورتینیت (chorioretinitis)، کلسیفیکاسیون‌های داخل مغزی، میکروسفالی (microcephalus)، ناتوانی ذهنی، تشنج، نابینایی، هپاتواسپلنومگالی (hepatosplenomegaly)، کم‌خونی همولیتیک (hemolytic anemia)، و زردی. نوزادانی که در زمان تولد به ظاهر سالم هستند، در صورت عدم درمان ممکن است دچار کوریورتینیت، نابینایی، ناتوانی ذهنی یا تشنج شوند.

کوریورتینیت:

کوریورتینیت شایع‌ترین تظاهر توکسوپلاسموزیس مادرزادی است و ممکن است علیرغم درمان عود کند. درمان در دوران بارداری ممکن است خطر انتقال و شدت عفونت در جنین را کاهش دهد.

ملاحظات برای بیماران دارای نقص ایمنی:

نوزادان مبتلا به HIV و توکسوپلاسموزیس مادرزادی ممکن است دچار درگیری چندین عضو از جمله سیستم عصبی مرکزی (CNS)، ریوی و قلبی شوند.