ملانوما یک بدخیمی تهاجمی از سلولهای ملانوسیت (melanocytes) است. ملانوما میتواند در محلهای دارای ملانوسیت از جمله روی پوست، غشاهای مخاطی، اطراف دستگاه ناخن و در چشم ایجاد شود. این بیماری میتواند به هر عضوی از بدن متاستاز دهد. شایعترین محلهای متاستاز شامل پوست و زیر پوست، غدد لنفاوی، ریهها، کبد و مغز هستند. این خلاصه بر روی ملانوما متاستاتیک پوستی متمرکز است.
مرحلهبندی بر اساس سیستم AJCC
حضور متاستازهای غدد لنفاوی نشاندهنده مرحله III بیماری طبق سیستم مرحلهبندی کمیته مشترک سرطان آمریکا (AJCC) نسخه هشتم است. بیماری غدد لنفاوی ممکن است نهفته بوده و تنها در بیوپسی غده لنفاوی نگهبان قابل تشخیص باشد، یا ممکن است بهصورت بالینی قابل تشخیص باشد. میکروساتلیوز (microsatellitosis) که به صورت تجمعات کوچک سلولهای ملانوسیت بدخیم، با فاصله حداقل 0.3 میلیمتر از بخش اصلی تهاجمی ملانوما در برشهای هیستوپاتولوژیک دیده میشود، ساتلیوز (satellitosis) که به صورت متاستازهای قابل تشخیص بالینی در فاصله 2 سانتیمتری از تومور اولیه است، و متاستازهای در حال گذر (in-transit metastases) که انتشار درونلنفاتیکی متاستازها بیش از 2 سانتیمتر از محل اولیه است نیز نشاندهنده مرحله III بیماری هستند. متاستازهای دوردست، شامل پوست دوردست، بافت نرم، غدد لنفاوی غیرمنطقهای، احشایی و سیستم عصبی مرکزی (CNS)، به عنوان مرحله IV بیماری دستهبندی میشوند.
جهشها و درمانهای هدفمند
جهشهایی در مسیر MAPK و مسیرهای پاییندستی آن در ملانوما یافت شده است، از جمله در BRAF، NRAS، PTEN، KIT (ملانوم مخاطی)، GNAQ (ملانوم اووئال)، و CDKN2A. این یافتهها منجر به توسعه درمانهای جدید هدفمند برای جهشهای ملانوما متاستاتیک شده است. بهطور تاریخی، نرخ بقای 5 ساله برای ملانوما پیشرفته کمتر از 10% بود. توسعه استراتژیهای درمانی جدید، نرخ بقای 5 ساله را در برخی مطالعات تا 50% افزایش داده است. علاوه بر این، بهبودی کامل در برخی بیماران مشاهده شده است.