لیپودیستروفی (Lipodystrophy) یا بازتوزیع چربی، به‌طور مکرر در بیمارانی که به‌صورت طولانی‌مدت تحت درمان ضدویروسی (ART) برای عفونت ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) هستند، مشاهده می‌شود.

تظاهرات بالینی

تظاهرات بالینی شامل کاهش چربی (لیپواتروفی - Lipoatrophy) در صورت، اندام‌ها و باسن؛ افزایش چربی (لیپوهیپرتروفی - Lipohypertrophy) در ناحیه شکم، گردن پشتی و سینه؛ و تظاهرات مختلط (افزایش و کاهش چربی) می‌باشد.

داروهای مرتبط

داروهای ضدویروسی که به‌طور شایع در این زمینه مطرح می‌شوند، شامل مهارکننده‌های نوکلئوزیدی ترانسکریپتاز معکوس (NRTIs) هستند، اما مهارکننده‌های پروتئاز (Protease Inhibitors) و در مقیاس کمتری مهارکننده‌های غیرنوکلئوزیدی ترانسکریپتاز معکوس (NNRTIs) نیز ممکن است به‌ندرت مسئول باشند.

عوارض متابولیک

لیپودیستروفی ناشی از دارو در بیماران مبتلا به HIV که تحت درمان ضدویروسی هستند، با عوارض متابولیک، افزایش خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی و پانکراتیت (Pancreatitis) همراه است.

لیپودیستروفی می‌تواند از چند ماه تا ۲ سال پس از شروع ART توسعه یابد، به‌طوری‌که تغییرات در محیط اندام‌ها و کمر در حدود ۳۵٪ از بیماران پس از ۲ سال از شروع درمان ضدویروسی مشهود است.

تأثیر درمان‌های دیگر

درمان با کورتیکواستروئیدهای خوراکی نیز ممکن است باعث بازتوزیع چربی شود (هم ظاهر کوشینگوئیدی و هم سندرم کوشینگ (Cushing Syndrome) ناشی از درمان ممکن است رخ دهد). لیپوهیپرتروفی یا لیپواتروفی می‌تواند در محل‌های تزریق انسولین رخ دهد، و لیپوهیپرتروفی در محل‌های تزریق پگویسومانت (Pegvisomant) نیز گزارش شده است.