مورچههای آتشین: خطرات و واکنشها
مورچههای آتشین (fire ants) از جمله مورچههایی هستند که در سراسر جهان یافت میشوند. این حشرات در کلونیهای بزرگ در زمین زندگی میکنند و معمولاً از گیاهان، دانهها و حشرات کوچک تغذیه میکنند. برخلاف بسیاری از مورچههای دیگر که برای کشتن طعمه خود گاز میگیرند، مورچههای آتشین ابتدا با گاز گرفتن طعمه را نگه داشته و سپس با نیش عقبی خود، زهر آلکالوئید سمی را تزریق میکنند. آنها میتوانند چندین بار نیش بزنند. بیشتر گونههای مورچههای آتشین با انسانها تماس ندارند و بنابراین از نظر پزشکی اهمیت خاصی ندارند. استثنا در این میان مورچه آتشین قرمز وارداتی، Solenopsis invicta (RIFA) است. این مورچه بومی آمریکای جنوبی است و اکنون به جنوب و جنوب غربی ایالات متحده، شرق استرالیا، فیلیپین، تایوان و چین گسترش یافته است. در مناطقی که این مورچهها زندگی میکنند، تا ۶۰٪ از جمعیت انسانی سالانه نیش زده میشوند.
نیش مورچه آتشین باعث درد فوری و سوزش شدید میشود (به همین دلیل به آنها "آتشین" میگویند). بلافاصله پس از آن، بیشتر قربانیان واکنش ویل و فلر (wheal and flare) واسطهای توسط IgE در نزدیکی محل نیش را تجربه میکنند. در ۲۴ ساعت آینده، وزیکولهایی با مایع شفاف در ابتدا تشکیل میشوند. سپس این مایع کدر شده و زخم معمول مورچه آتشین که یک پوستول استریل نافدار بر روی پایهای قرمز و اریتماتوز است، باقی میماند. این پوستولها ممکن است تا ۱۰ روز باقی بمانند اما نهایتاً ترکیده، پوسته تشکیل داده و گاهی اوقات جای زخم به جا میگذارند. عفونت ثانویه میتواند زمانی که پوستولها ترکیده شوند، رخ دهد.
زهر مورچه آتشین عمدتاً از آلکالوئیدهای پیپریدین تشکیل شده است که باعث آزاد شدن هیستامین و نکروز پوست انسان میشوند. درصد بسیار کمی (۰.۱٪) از زهر حاوی آلرژنهایی است که میتوانند واکنش واسطهای IgE را القا کنند و ممکن است با زهر زنبور و زنبور عسل واکنش متقاطع داشته باشند. واکنشهای آلرژیک شایع هستند، اما آنافیلاکسی نادر است (<۱٪-۲٪). مرگ بر اثر حملات نیش گسترده (۵۰۰۰-۱۰۰۰۰ نیش) میتواند رخ دهد، معمولاً در قربانیانی که ناتوان هستند، مانند بیماران یا افراد مست.
واکنشهای آنافیلاکتیک باعث کهیر منتشر، خارش، آنژیوادم، برونکواسپاسم، دیسترس تنفسی، افت فشار خون، از دست دادن هوشیاری و آریتمیهای قلبی میشوند. به طور معمول، علائم آنافیلاکتیک تهدیدکننده زندگی در عرض ۱۰ دقیقه پس از نیش رخ میدهند.
واکنشهای سیستمیک شامل تشنج، نوروپاتی محیطی، بیماری سرم، نفروپاتی و بدتر شدن بیماری قلبیریوی در افرادی که نیشهای متعدد دریافت کردهاند یا کسانی که نشانههای آنافیلاکسی را نشان میدهند، گزارش شده است.