بیماری یوز (Yaws)، که به نامهای فرامبوزیا (framboesia)، پیان (pian)، بوبا (buba)، پارانگی (parangi) و پارو (paru) نیز شناخته میشود، یک عفونت اندمیک ناشی از باکتری اسپایروکت (spirochete) به نام ترپونما پالیدوم زیرگونه پرتنیو (Treponema pallidum ssp pertenue) است. این بیماری در مناطق روستایی آمریکای مرکزی و جنوبی، آفریقای استوایی، کارائیب و جزایر استوایی جنوب شرق آسیا از جمله پاپوآ گینه نو یافت میشود. این بیماری عمدتاً در کودکان رخ میدهد و بیشترین بروز آن بین سنین ۲ تا ۱۰ سالگی است. یوز از طریق تماس فرد به فرد منتقل میشود و عوامل خطر آن شامل پوست شکسته، ازدحام جمعیت و بهداشت نامناسب است.
ویژگیهای بالینی
ویژگیهای بالینی یوز به سه مرحله ابتدایی (اولیه و ثانویه)، نهفته و دیررس (ثالثیه) تقسیم میشوند. پس از یک دوره نهفتگی ۳ هفتهای (۹-۹۰ روز)، یوز به صورت یک پاپول کوچک ظاهر میشود که به سرعت به اندازه حدود ۲-۵ سانتیمتر بزرگ میشود. این ضایعه اولیه که به نام یوز مادر (mother yaw) یا فرامبزیوما (frambesioma) شناخته میشود، حاوی تعداد زیادی اسپایروکت است، بسیار خارشدار و به شدت عفونی است.
مرحله اولیه
یوز مادر ممکن است به مدت ۳-۶ ماه قبل از بهبود خودبهخودی باقی بماند (گاهی با زخم یا هیپوپیگمانتاسیون و گاهی بدون آن). در مرحله اولیه، میکروارگانیسم به صورت هماتوژن و از طریق سیستم لنفاوی منتشر میشود و به یوز ثانویه منجر میشود که هفتهها تا ماهها بعد رخ میدهد.
مرحله ثانویه
در یوز ثانویه، پاپولها، پلاکها و ندولهای پوستهدار یا مرطوب به صورت موضعی، در نواحی بینانگشتی یا به صورت عمومی ظاهر میشوند. ممکن است لکههای مخاطی دهانی نیز مشاهده شود. این علائم ممکن است با تب، کسالت و لنفادنیت غیر چرکی عمومی همراه باشد. استئیت (osteitis)، پریوستیت (periostitis) و داکتیلیت (dactylitis) نیز ممکن است در این مرحله دیده شود. ضایعات پوستی به مدت هفتهها تا ماهها باقی میمانند و به طور کامل یا با باقیمانده هیپوپیگمانتاسیون یا هیپرپیگمانتاسیون بهبود مییابند.
مرحله دیررس
ده درصد از افراد پس از یک دوره نهفتگی ۵-۱۰ ساله به یوز دیررس مبتلا میشوند. در این دوره نهفتگی ممکن است ضایعات پوستی و دهانی خودبهخودی و قابل بهبود مجدد رخ دهند. یوز دیررس با زخمهای پوستی مزمن (گومها) و تغییرات استخوانی دردناک و تخریبی مشخص میشود.