مرد جنگی پرتغالی (Portuguese man-of-war) و عروس دریایی آبی کوچکتر (Pacific bluebottle)
مرد جنگی پرتغالی، با نام علمی Physalia physalis، و عروس دریایی آبی کوچکتر، با نام علمی Physalia utriculus، در واقع عروس دریایی واقعی نیستند بلکه کلونیهایی از ارگانیسمها هستند. هر دو گونه دارای یک مثانه هوایی شناور (pneumatophore) و شاخکهایی با سلولهای نیشدار (nematocysts) هستند که برای فلج کردن طعمه استفاده میشوند. مرد جنگی پرتغالی دارای یک شناور به طول ۲۵ سانتیمتر (۱۰ اینچ) و شاخکهایی تا طول ۳۰ متر (۱۰۰ فوت) است، در حالی که عروس دریایی آبی کوچکتر دارای یک شناور ۱۰ سانتیمتری (۴ اینچ) و تنها یک شاخک اصلی تا طول ۳ متر (۱۰ فوت) است. هر شاخک حامل صدها هزار نماتوسیست است که حتی پس از جدا شدن از موجود میتواند برای هفتهها تا ماهها نیش بزند.
زیستگاه
مرد جنگی پرتغالی در اقیانوس اطلس از نوا اسکوشیا تا دریای کارائیب یافت میشود و گونهای از آن در آبهای شمال استرالیا نیز حضور دارد. عروس دریایی آبی در آبهای گرمسیری تا معتدل اقیانوسهای آرام و هند یافت میشود.
سم فیزالیا (Physalia venom)
سم فیزالیا سیتوتوکسیک است، موجب آزادسازی واسطههای التهابی میشود و به طور مستقیم به میوکارد، کبد و کلیهها آسیب میرساند. یکی از سموم آن، فیزالیتوکسین (physalitoxin)، سیستم عصبی را تضعیف کرده و موجب افسردگی تنفسی میشود.
علائم برخورد با شاخکهای فیزالیا
برخورد با شاخکهای فیزالیا منجر به درد شدید و نیشدار فوری میشود که به دنبال آن دردی شدید و منتشر میتواند به مفاصل و غدد لنفاوی سرایت کند. مدت زمان درد میتواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. در محل نیش، یک خط قرمز با پاپولهای پراکنده به سرعت ایجاد میشود. گاهی، کهیر و تاولها نیز تشکیل میشوند. کهیرها چند ساعت باقی میمانند، در حالی که قرمزی میتواند تا ۲۴ ساعت ادامه یابد. نیش مرد جنگی پرتغالی دردناکتر از بیشتر نیشهای عروس دریایی است. اگر چشم تحت تأثیر قرار گیرد، ممکن است سوزش شدید، درد و اشکریزی، تاری دید و حساسیت به نور وجود داشته باشد که به طور خودبهخودی در ۲۴ تا ۴۸ ساعت بهبود مییابد.
واکنشهای سیستمیک
واکنشهای سیستمیک شایع هستند اما به ندرت شدید هستند. علائم میتوانند تمام سیستمهای اصلی بدن را درگیر کنند. شوک خفیف، حالت تهوع، استفراغ، درد شکم، گرفتگی عضلات و سردرد شایع هستند. مرگ نادر است و ناشی از فروپاشی قلبی-عروقی یا ایست تنفسی میباشد. سندروم مشابه ایروکانجی (Irukandji-like syndrome) نیز با برخی نیشهای فیزالیا گزارش شده است.
واکنشهای حساسیتی
واکنشهای حساسیتی از جمله آنافیلاکسی در نیشهای عروس دریایی نادر هستند.