جای زخم‌ها و فرآیند بهبود
جای زخم‌ها نتیجه فرآیند بهبود پوست هستند که در اثر ترمیم بیش از حد پس از بیماری، آسیب، برش جراحی، یا زخم‌های خودایجاد شده به وجود می‌آیند. تشکیل جای زخم شامل سه مرحله التهاب (inflammation)، تکثیر (proliferation)، و بلوغ (maturation) است.
انواع مختلف جای زخم‌ها
جای زخم‌ها بر اساس علل مختلف به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
جای زخم‌های ناشی از فرآیندهای التهابی و بیماری‌های عفونی
بسیاری از فرآیندهای التهابی می‌توانند منجر به تشکیل جای زخم شوند. بیماری‌هایی که به‌طور مکرر جای زخم ایجاد می‌کنند عبارتند از:
- آکنه (Acne)
- آبله مرغان (Varicella)
- لوپوس (Lupus)
- جای زخم‌های خودایجاد (Factitial)
جای زخم‌های آکنه
برخی از انواع آکنه التهابی ممکن است منجر به تشکیل دائمی جای زخم شوند که برای بیمار و پزشک مشکل‌ساز است. جای زخم‌های آکنه شامل انواع سوزنی (ice-pick)، نورد (rolling)، واگن جعبه‌ای (boxcar)، هیپرتروفیک (hypertrophic)، کلوئیدال (keloidal) و پاپولار (papular) می‌شوند.
جای زخم‌های آبله مرغان
در یک مطالعه، شیوع جای زخم پس از عفونت آبله مرغان حدود ۱۸٪ گزارش شده است. این زخم‌ها عمدتاً روی صورت و پس از آن روی قفسه سینه، شکم و پشت قرار دارند. ضایعات ممکن است هایپرپیگمانته (hyperpigmented) یا هیپوپیگمانته (hypopigmented)، فرو رفته یا هیپرتروفیک باشند.
جای زخم‌های لوپوس اریتماتوز
جای زخم‌ها به‌ویژه پس از لوپوس اریتماتوز دیسکوئید شایع است. این زخم‌ها پس از پلاک‌های پوسته‌پوسته اریتماتوز ظاهر می‌شوند و می‌توانند به‌صورت لکه‌های هایپرپیگمانته یا هیپوپیگمانته، زخم‌های آتروفیک، زخم‌های حفره‌دار، زخم‌های کریبریفورم و آلوپسی زخمی ظاهر شوند.
جای زخم‌های خودایجاد
بسیاری از اختلالات پوستی خارش‌دار با خاراندن مزمن پوست توسط بیمار همراه هستند. بیمارانی که با تشخیص‌های نورودرماتیت، خاراندن‌های عصبی و ندولاریس پوریگو همراه هستند، اغلب به دلیل خودخراشیدگی و کندن شدید پوست دارای جای زخم هستند.
جای زخم‌های ناشی از تروما و آسیب خارجی به پوست
- جای زخم‌های هیپرتروفیک (Hypertrophic)
- کلوئیدها (Keloids)
- جای زخم‌های آتروفیک (Atrophic)
اگرچه اغلب از نظر بالینی شباهت‌هایی دارند (و بنابراین به‌عنوان یکسان در نظر گرفته می‌شوند)، کلوئیدها و جای زخم‌های هیپرتروفیک از نظر پاتولوژیکی و بیوشیمیایی متفاوت هستند. جای زخم‌های هیپرتروفیک به‌صورت برآمده، گره‌ای و قرمز هستند که تا یک سال به رشد خود ادامه می‌دهند، که مدت زمانی طولانی‌تر از جای زخم‌های عادی است اما همچنان کمتر از کلوئیدها است. جای زخم‌های هیپرتروفیک به لبه‌های زخم اصلی محدود می‌مانند هرچند ممکن است به نظر برسد که بیش از آن رشد کرده‌اند.
کلوئیدها در ابتدا بافت زخم کمتری نسبت به جای زخم‌های هیپرتروفیک تولید می‌کنند، اما از آنجا که به رشد خود فراتر از زمان جای زخم‌های هیپرتروفیک ادامه می‌دهند، در نهایت بافت زخم بیشتری تولید می‌کنند. کلوئیدها بیشتر در افرادی با رنگ پوست تیره‌تر رخ می‌دهند و آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار پنج برابر بیشتر احتمال دارد که کلوئید ایجاد کنند.
اصطلاح "اسکارزنی" به یک رسم در برخی فرهنگ‌های آفریقایی اشاره دارد که شامل سوزاندن یا بریدن عمدی پوست برای ایجاد جای زخم است. ایجاد کلوئید اغلب به عنوان نقطه پایانی مطلوب در نظر گرفته می‌شود. برای اطلاعات بیشتر به بخش "رسوم فرهنگی" مراجعه کنید.
جای زخم‌های ناشی از آسیب‌های معمولی
جای زخم‌های استرنوتومی
بیشتر جراحی‌های قلبی، مانند جراحی بای‌پس عروق کرونری، ترمیم نقص‌های مادرزادی قلب و پیوند قلب، با استفاده از استرنوتومی میانی به عنوان برش ترجیحی انجام می‌شوند. این جای زخم‌ها خطوط برش و بخیه را دنبال می‌کنند و اغلب خارش‌دار هستند.
جای زخم‌های جراحی زانو
جای زخم‌های برش مربوط به آرتروپلاستی کامل زانو می‌تواند از دو نوع باشد: پاراپاتلار میانی و خط میانی. برش‌های آرتروسکوپی نیز می‌توانند به جای زخم‌های هیپرتروفیک منجر شوند.
جای زخم‌های بیوپسی
اریتم و جای زخم‌های هیپرتروفیک ممکن است پس از بیوپسی پانچ رخ دهند.
جای زخم‌های ماستکتومی
ممکن است در محل جای زخم، عود موضعی کارسینوم رخ دهد، بنابراین این زخم‌ها باید به‌صورت روتین تحت تحلیل بافت‌شناسی قرار گیرند.
استریا گراویداروم
استریا (خطوط کشیدگی) نوعی از جای زخم‌ها هستند و به‌صورت پلاک‌های خطی آتروفیک در اثر کشیدگی پوست مانند دوران بارداری و در دوران کودکی در دوره‌های رشد سریع ایجاد می‌شوند.
جای زخم‌های سوختگی
سوختگی‌ها معمولاً جای زخم‌های هیپرتروفیک به‌جای می‌گذارند.
جای زخم‌هایی که با گذشت زمان تغییر ماهیت می‌دهند
جای زخم‌های پس از واکسیناسیون آبله
در سال ۱۹۸۰، سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام کرد که آبله به عنوان یک بیماری طبیعی از طریق یک کمپین جهانی واکسیناسیون ریشه‌کن شده است. ایالات متحده واکسیناسیون معمول آبله برای عموم را در سال ۱۹