لیشمانیوز جلدی پس از کالاآزار (PKDL) عارضه‌ای مخاطی-جلدی است که پس از لیشمانیوز احشایی (VL) ظاهر می‌شود، هرچند ممکن است در بیمارانی که هیچ‌گاه به صورت بالینی VL نداشته‌اند نیز مشاهده شود.
لیشمانیوز احشایی (VL یا کالاآزار):
- بیماری سیستمیک ناشی از انگل‌های Leishmania donovani و Leishmania infantum.
- انگل‌ها در دو شکل وجود دارند:
- آماستیگوت (در انسان): ساختار گرد یا بیضی که شامل هسته و کینتوپلاست (اندامی حاوی DNA) است.
- پرماستیگوت (در پشه شنی).
- انتقال از طریق گزش پشه‌های آلوده.
- مناطق عمده شیوع: هند، بنگلادش، اتیوپی، سودان، سودان جنوبی، سومالی، کنیا، یمن، و برزیل.
PKDL و عوامل خطر:
- بیشترین شیوع در مناطق با شیوع L. donovani.
- موارد پراکنده در مناطق با شیوع L. infantum.
- عوامل خطر احتمالی:
- درمان ناکافی برای VL.
- سوءتغذیه.
- عفونت HIV.
- منطقه جغرافیایی.
- سن بیمار.
- حدود 10%-23% از بیماران بدون سابقه درمان VL، PKDL را توسعه می‌دهند.
زمان‌بندی بروز PKDL:
- سودان:
- ضایعات ظرف 3-6 ماه پس از درمان در 50%-60% بیماران.
- هند:
- ظهور ضایعات 2-7 سال پس از درمان، با ماندگاری طولانی‌تر (حتی تا 20 سال).
- تنها در 5%-10% بیماران درمان‌شده ظاهر می‌شود.
- در موارد نادر، ضایعات پوستی همراه با تشخیص VL ظاهر می‌شوند (پاراکالاآزار درمال لیشمانیوز paraKDL).
پاتوژنز PKDL:
- علت ایجاد بیماری و علت اختصاصی بودن آن برای برخی بیماران نامشخص است.
- تصور می‌شود تغییر پاسخ ایمنی از Th2 به پاسخ مختلط Th1/Th2 پس از درمان دارویی یا به‌طور خودبه‌خودی رخ می‌دهد.
- افزایش سطح IL-10 در خون و پوست، که به بقای عفونت کمک می‌کند، عامل مهمی تلقی می‌شود.