آلودگی به کرم قلاب‌دار (Hookworm Infestation)
مقدمه:
آلودگی به کرم قلاب‌دار، یک عفونت هلمنتیک منتقل‌شونده از خاک است که سازمان بهداشت جهانی (WHO) آن را به عنوان یکی از بیماری‌های نادیده‌گرفته‌شده مناطق گرمسیری طبقه‌بندی کرده است. این عفونت توسط دو انگل نماتود در انسان ایجاد می‌شود: آنسیلوسوما دوئودنال (Ancylostoma duodenale) که بیشتر در کشورهای مدیترانه‌ای، خاورمیانه از جمله ایران، پاکستان، هند، آسیای شرقی و جنوب شرقی یافت می‌شود، و نکاتور امریکنوس (Necator americanus) که در آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی، آفریقای مرکزی و اندونزی دیده می‌شود. این عفونت در کشورهایی که میزان بارندگی سالانه آنها کمتر از ۴۰ اینچ است، نادر می‌باشد.
شیوع جهانی:
آلودگی به کرم قلاب‌دار یکی از شایع‌ترین عفونت‌های انگلی در سطح جهان است که حدود ۱۰٪ از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیشتر عفونت‌ها در جوامع فقیر و توسعه‌نیافته مناطق نیمه‌گرمسیری و گرمسیری مشاهده می‌شود. فقدان بهداشت مناسب و آب‌وهوای گرم، انتقال این انگل‌ها را تسهیل می‌کند. مناطق جنوب صحرای آفریقا، آمریکای لاتین، کارائیب، چین و آسیای جنوب شرقی بالاترین نرخ شیوع را دارند. این عفونت زمانی در جنوب ایالات متحده نیز نگران‌کننده بود، اما اکنون به دلیل اجرای برنامه‌های کنترل مناسب این نگرانی برطرف شده است.
چرخه زندگی و انتقال:
انسان میزبان نهایی این انگل‌ها است و برای تکمیل چرخه زندگی آنها به میزبان واسط نیازی نیست. افرادی که در مناطق بومی زندگی می‌کنند و با پای برهنه بر روی خاک آلوده به مدفوع انسانی راه می‌روند، در معرض خطر بالای ابتلا به این عفونت قرار دارند.
کرم‌های قلاب‌دار بالغ در روده کوچک (به ویژه در ژژنوم) زندگی می‌کنند. هنگامی که تخم‌ها در مدفوع انسان دفع می‌شوند، در شرایط آب‌وهوایی مطلوب به لارو رابدیتیفرم تبدیل می‌شوند. این شکل لارو سپس به لارو فیلارفرم که برای انسان‌ها عفونی است، تبدیل می‌شود. این لارو از طریق نفوذ به پوست (معمولاً در ناحیه پاها) وارد بدن انسان می‌شود که روش اصلی انتقال است. لارو از طریق جریان وریدی به ریه منتقل می‌شود و پس از نفوذ به آلوئول‌ها به نای رفته و بلعیده می‌شود تا به روده کوچک برسد. کرم‌های بالغ در روده به بلوغ جنسی می‌رسند و چرخه پس از دفع تخم‌ها در مدفوع انسانی از سر گرفته می‌شود. نکاتور امریکنوس تنها از طریق نفوذ به پوست منتقل می‌شود، در حالی که آنسیلوسوما دوئودنال می‌تواند از طریق دهانی نیز منتقل شود.
علائم و نشانه‌ها:
بیشتر عفونت‌های کرم قلاب‌دار بدون علامت هستند، اما ممکن است علائم متنوعی بروز کنند. هنگامی که لارو به پوست نفوذ می‌کند، برخی افراد ممکن است دچار درماتیت موضعی شوند که به عنوان "خارش زمین" شناخته می‌شود. زمانی که لارو از ریه‌ها عبور می‌کند، ممکن است واکنش التهابی ائوزینوفیلیک (پنومونیت با نفوذ ریوی) ایجاد کند که باعث خس‌خس سینه، سرفه و تنگی نفس می‌شود. هنگامی که کرم بالغ وارد روده کوچک می‌شود، با استفاده از بازوی دهانی خود به مخاط روده متصل می‌شود که منجر به درد شکم، بی‌اشتهایی و تهوع می‌شود. جدی‌ترین پیامد این عفونت، کم‌خونی ناشی از فقر آهن است که توسط این کرم‌های "خون‌خوار" ایجاد می‌شود. نکاتور امریکنوس روزانه ۰.۰۳-۰.۳ میلی‌لیتر خون مصرف می‌کند، در حالی که آنسیلوسوما دوئودنال روزانه ۰.۲-۰.۵ میلی‌لیتر خون می‌خورد. در افرادی که به شدت به کرم قلاب‌دار آلوده هستند، کم‌خونی ممکن است به حدی شدید باشد که بیماران با خستگی، رنگ‌پریدگی، تنگی نفس و صداهای غیرطبیعی قلبی مراجعه کنند. کودکان ممکن است با سوءتغذیه پروتئین-انرژی و تأخیر در رشد مواجه شوند. کم‌خونی شدید ناشی از فقر آهن ممکن است منجر به نارسایی قلبی احتقانی و مرگ شود، به‌ویژه در کودکان و زنان باردار.
کرم‌های قلاب‌دار حیوانی:
لاروهای کرم قلاب‌داری که عمدتاً حیوانات را آلوده می‌کنند (آنسیلوسوما برازیلیانسه - Ancylostoma braziliense) ممکن است به ندرت به پوست انسان نفوذ کنند، اما وارد گردش خون وریدی نمی‌شوند. آنها در لایه‌های سطحی پوست باقی می‌مانند و باعث ایجاد ردهای اریتماتوز، مارپیچ و خارش‌دار روی پوست می‌شوند. این وضعیت به عنوان لارو مهاجر جلدی (cutaneous larva migrans) شناخته می‌شود.