دیابت بی‌مزه (Diabetes insipidus - DI) یک اختلال نادر است که با دفع مقادیر زیادی ادرار رقیق و تشنگی مفرط مشخص می‌شود. دیابت بی‌مزه مرکزی، که به نام کمبود آرژنین وازوپرسین (arginine vasopressin deficiency) نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین و جدی‌ترین نوع این بیماری است و به دلیل کاهش ترشح هورمون ضد ادراری (ADH) رخ می‌دهد. دیابت بی‌مزه نفروژنیک، که به نام مقاومت در برابر آرژنین وازوپرسین (arginine vasopressin resistance) نیز شناخته می‌شود، به دلیل عدم پاسخ‌دهی کلیه‌ها به ADH ایجاد می‌شود.
علائم بالینی
شایع‌ترین علائم بالینی شامل پرادراری (polyuria) و پرنوشی (polydipsia) است. سایر علائم رایج شامل بیدار شدن در شب برای ادرار و شب‌ادراری است. در نوزادان، علائم ممکن است شامل گریه بی‌امان، تحریک‌پذیری، تأخیر در رشد، هیپرترمی (hyperthermia)، و کاهش وزن باشد. کودکان ممکن است با خستگی، بی‌اشتهایی، شب‌ادراری و نقص رشد مواجه شوند.
علل دیابت بی‌مزه مرکزی
در بزرگسالان، دیابت بی‌مزه مرکزی به دلیل آسیب به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس، معمولاً ناشی از عوارض جراحی، تومور، عفونت یا آسیب سر ایجاد می‌شود. در کودکان، دیابت بی‌مزه مرکزی معمولاً ارثی است. در برخی موارد، علت دیابت بی‌مزه مرکزی ناشناخته (ایدیوپاتیک) است.
دیابت بی‌مزه نفروژنیک
دیابت بی‌مزه نفروژنیک یک مؤلفه ژنتیکی دارد که در بدو تولد یا کمی پس از آن ظاهر می‌شود. این علت ژنتیکی به‌طور دائمی توانایی کلیه‌ها در تغلیظ ادرار را تغییر می‌دهد. دیابت بی‌مزه نفروژنیک بیشتر در مردان شایع است. نقص کلیوی در دیابت بی‌مزه نفروژنیک می‌تواند ناشی از بیماری‌های مزمن از جمله بیماری کلیه پلی‌کیستیک، بیماری سلول داسی، نارسایی کلیه، انسداد جزئی حالب و اختلالات ژنتیکی باشد. برخی داروها مانند لیتیوم و دمکلوسیکلین ممکن است باعث دیابت بی‌مزه نفروژنیک شوند.
سایر انواع دیابت بی‌مزه
دو نوع دیگر دیابت بی‌مزه شامل دیابت بی‌مزه بارداری (gestational DI) و پلی‌دیپسی اولیه (primary polydipsia یا dipsogenic DI) است. هر دو این انواع دیابت بی‌مزه ناشی از کمبود وازوپرسین هستند، نه نقص در نوروهیپوفیز یا کلیه‌ها. دیابت بی‌مزه بارداری در دوران بارداری زمانی رخ می‌دهد که یک آنزیم جفتی ADH را در مادر تخریب می‌کند. دیابت بی‌مزه دیپسوژنیک ناشی از مصرف بیش از حد مایعات است که ممکن است به دلیل آسیب به هیپوتالاموس یا بیماری‌های روانی باشد.
عوارض و درمان
به‌جز دیابت بی‌مزه دیپسوژنیک، بیشتر انواع دیابت بی‌مزه باعث می‌شوند بدن مقدار کافی آب را حفظ نکند که می‌تواند منجر به کم‌آبی شود. یک عارضه احتمالی دیگر عدم تعادل الکترولیت‌ها است.
درمان دیابت بی‌مزه بستگی به نوع خاص آن دارد. در صورت امکان، شرایط زمینه‌ای باید درمان شود.
درمان
دسموپرسین (Desmopressin) معمولاً برای درمان دیابت بی‌مزه مرکزی استفاده می‌شود.
هنگامی که دیابت بی‌مزه نفروژنیک ناشی از دارو است، باید مصرف دارو قطع شود تا به بیمار در بازیابی عملکرد طبیعی کلیه کمک شود. با این حال، برخی داروهایی که برای مدت طولانی استفاده شده‌اند، مانند لیتیوم، ممکن است منجر به دیابت بی‌مزه نفروژنیک دائمی شوند. دیابت بی‌مزه نفروژنیک ناشی از لیتیوم و دیابت بی‌مزه نفروژنیک ارثی با نوشیدن مقدار کافی مایعات به‌منظور تطابق با خروجی ادرار درمان می‌شوند. ممکن است داروهایی که خروجی ادرار را کاهش می‌دهند پیشنهاد شوند. دیابت بی‌مزه نفروژنیک ممکن است با داروهای ضدالتهابی و دیورتیک‌ها نیز درمان شود.
پیش‌آگهی
پیش‌آگهی دیابت بی‌مزه به اختلال زمینه‌ای بستگی دارد. اگر دیابت بی‌مزه درمان شود، باعث مشکلات جدی سلامتی نخواهد شد یا منجر به مرگ زودرس نخواهد گردید.