ویروس سیتومگالو (Cytomegalovirus یا CMV) که به عنوان ویروس هرپس انسانی نوع ۵ نیز شناخته می‌شود، عضوی از خانواده ویروس‌های DNA هرپس است. عفونت CMV شایع است و تا بزرگسالی، ۸۰٪ از جمعیت جهان آنتی‌بادی‌هایی را توسعه می‌دهند که نشان‌دهنده عفونت اولیه گذشته است. عفونت‌های CMV از طریق مواجهه با مایعات و ترشحات بدن (مانند ادرار، بزاق، خون، ترشحات واژن، مایع منی و شیر مادر) به دست می‌آیند.
عفونت اولیه CMV
عفونت اولیه CMV به طور کلی در اکثریت زیادی از افراد بدون علامت است. گاهی اوقات، یک بیماری شبیه مونوکلئوز عفونی ممکن است در بزرگسالان و کودکان بزرگتر رخ دهد. علائم مشابه مونوکلئوز سنتی ناشی از ویروس اپشتین-بار (Epstein-Barr virus یا EBV) است و شامل گلودرد بدون ترشح، تب، کسالت و دردهای عضلانی (myalgias) می‌شود. عوارض نادر گزارش‌شده از عفونت اولیه CMV شامل آنمی همولیتیک (hemolytic anemia)، پنومونی بینابینی (interstitial pneumonia)، مننگوانسفالیت (meningoencephalitis) و سندرم گیلن-باره (Guillain-Barré syndrome) است.
عفونت نهفته و واکنش مجدد
مانند دیگر ویروس‌های هرپس، CMV عفونتی نهفته ایجاد می‌کند که ممکن است در دوره‌های سرکوب نسبی سیستم ایمنی مجدداً فعال شود. در افراد با نقص ایمنی، واکنش مجدد و تکثیر ویروس می‌تواند از ویرمی بدون علامت (asymptomatic viremia) تا بیماری تب‌دار و در نهایت بیماری متمرکز ارگان‌های انتهایی با انواع مختلفی از تظاهرات بالینی متفاوت باشد.
ریسک واکنش مجدد CMV
خطر واکنش مجدد CMV به طبیعت و وضعیت سرکوب سیستم ایمنی بیمار بستگی دارد و در مورد گیرندگان پیوند اعضای جامد و مغز استخوان به وضعیت ایمنی دهنده و گیرنده نیز وابسته است.
عفونت CMV در گیرندگان پیوند اعضا
ویرمی بدون علامت CMV در گیرندگان پیوند اعضای جامد همچنان نیازمند ارزیابی و در برخی موارد درمان است. ویروس به خودی خود سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است و خطر عفونت‌های فرصت‌طلب دیگر را برای بیمار افزایش می‌دهد و دارای "اثر ثانویه" است که خطر رد پیوند را افزایش می‌دهد.
بیماری ارگان انتهایی ناشی از CMV
بیماری ارگان انتهایی با CMV به طور کلی با درگیری دستگاه گوارش شایع‌ترین تظاهر است. ارزیابی و مدیریت کولیت CMV (CMV colitis) با این واقعیت پیچیده می‌شود که بیماران با کولیت فعال CMV ممکن است بار ویروسی CMV منفی در خون داشته باشند. در نهایت، تشخیص باید از طریق بیوپسی بافت و ارزیابی هیستولوژیک انجام شود.
پنومونیت CMV
پنومونیت CMV اغلب در گیرندگان پیوند ریه شناسایی می‌شود و با مرگ و میر و بیماری‌زایی بالا همراه است. در گیرندگان پیوند مغز استخوان، آسیب ریوی ناشی از CMV به پاسخ ایمنی مربوط می‌شود و اغلب با پیوند همزمان است.
بیماری CMV در بیماران HIV
بیماری CMV در بیماران مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) معمولاً به صورت رتینیت CMV در بیماران مبتلا به ایدز (AIDS) و تعداد CD4 کمتر از ۵۰ در میلی‌متر مکعب تظاهر می‌کند. ظهور گزینه‌های درمان ضدویروسی مؤثر (ART) باعث کاهش قابل توجهی در بروز رتینیت CMV به میزان بیش از ۸۰٪ شده است.