مس (Copper) یک ماده معدنی مهم در فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی، تشکیل استخوان، بهبود زخم، تولید ملانین، انعقاد خون و سنتز نوروترانسمیترها (neurotransmitter) است. منابع غذایی مس شامل سبزیجات، حبوبات، غلات، ماهی، مرغ و سایر گوشت‌ها می‌باشد. کمبود مس معمولاً به دلیل جذب ناکافی یا مصرف بیش از حد روی (zinc)، اسید اسکوربیک (ascorbic acid) یا آهن (iron) است که می‌تواند مس را کی‌لیت کند. مس از طریق تعامل با اسید معده حل شده و سپس از طریق روده کوچک پروگزیمال جذب می‌شود و در کبد ذخیره می‌گردد. به دلیل دسترسی گسترده مس در منابع غذایی و توانایی بدن در حفظ ذخیره طولانی‌مدت آن، کمبود ناشی از کاهش مصرف غذایی در ایالات متحده بسیار نادر است.

خطرات کمبود مس

بیمارانی که جراحی معده (گاسترکتومی یا بای‌پس معده) انجام داده‌اند، در معرض خطر کمبود مس هستند زیرا ممکن است نتوانند به‌طور کافی مس را از منابع غذایی به‌دلیل محدودیت مواجهه با اسید معده، جذب کنند. بیمارانی با رژیم غذایی انتخابی یا سوءجذب روده کوچک مانند بیماری کرون روده کوچک (small bowel Crohn disease)، بیماری سلیاک (celiac disease) یا انتروپاتی‌های از دست‌دهنده پروتئین نیز در معرض خطر بالاتری قرار دارند. بیماران مبتلا به سیروز (cirrhosis) ممکن است در خطر کمبود مس باشند زیرا مس در کبد ذخیره می‌شود. بیماران در حال دیالیز یا تغذیه وریدی، نوزادان نارس با فرمولای تکمیلی بدون مس افزوده و بیمارانی که روی بیش از حد یا عوامل کی‌لیت‌کننده مصرف می‌کنند نیز در خطر کمبود مس هستند. پنی‌سیلامین (penicillamine) و مکمل‌های خوراکی روی بیش از حد، از علل ایتروژنیک (iatrogenic) کمبود مس هستند زیرا این عوامل مس را کی‌لیت کرده و منجر به دفع بیش از حد آن می‌شوند.

علائم کمبود مس

کمبود مس ممکن است با تغییرات در مو و پوست ظاهر شود. تغییرات مو شامل تغییرات در رنگدانه‌های مو، پیچ‌خوردگی مو (pili torti) و آلوپسی تکه‌ای (patchy alopecia) است. یافته‌های پوستی ممکن است غیر اختصاصی باشند و شامل بهبود ناقص زخم، درماتیت سبورئیک (seborrheic dermatitis) و لوکودرما عمومی (generalized leukoderma) باشد. یافته‌های سیستمیک شامل کم‌خونی (anemia) و نوتروپنی (neutropenia) است. خستگی ممکن است به دلیل کم‌خونی میکروسیتیک (microcytic anemia) و همچنین نوروپاتی محیطی (peripheral neuropathy) رخ دهد.

سندرم موی پیچ‌خورده منکس

برای بحث در مورد کمبود مس ارثی، به سندرم موی پیچ‌خورده منکس (Menkes kinky hair syndrome) مراجعه کنید.