نفرولیتیازیس (Nephrolithiasis) یا سنگ کلیه، یک مشکل شایع است که تقریباً 1% از بستری‌های بیمارستانی در ایالات متحده را تشکیل می‌دهد و سالانه 2 میلیارد دلار برای سیستم بهداشت و درمان هزینه دارد. خطر عمر برای بروز سنگ در مردان به حدود 11% و در زنان به 7% می‌رسد. اگرچه مردان همچنان در مقایسه با زنان در معرض خطر بیشتری قرار دارند (1.5 تا 2 برابر بیشتر در مردان)، اپیدمیولوژی تشکیل سنگ در ایالات متحده در حال تغییر است و شیوع آن در زنان با نرخ سریعتری نسبت به مردان در حال افزایش است. با در نظر گرفتن جمعیت به‌عنوان یک کل، میزان بروز سالانه بیماری سنگ تقریباً دو برابر شده است، از 54.2 در هر 100000 نفر در سال 1965 به 114.3 در هر 100000 نفر در سال 2005. نرخ بازگشت سنگ‌ها متفاوت است، اما تخمین زده می‌شود که تقریباً 10% از بیماران در طول 2 سال، 20% در 5 سال، 31% در 10 سال و 39% در 15 سال سنگ‌های علامت‌دار دیگری داشته باشند. بیماران با سابقه خانوادگی نفرولیتیازیس و سنگ‌های اسید اوریک به نظر می‌رسد در معرض خطر بیشتری برای بروز وقایع علامت‌دار بعدی باشند.

تا 80% از موارد بیماری سنگ در ایالات متحده سنگ‌های کلسیم اگزالات یا کلسیم فسفات هستند. سنگ‌های کلسیم زمانی تشکیل می‌شوند که غلظت این حل‌شونده‌ها (کلسیم، اگزالات یا فسفات) از آستانه حلالیت ادرار که در آن حل شده‌اند، فراتر رود. حلالیت این حل‌شونده‌ها تحت تأثیر pH ادرار، حضور یون‌های آزاد دیگر، حل‌شونده‌های آلی ادرار و حضور کریستال‌های دیگر که مکان‌های هسته‌گذاری برای تشکیل کریستال‌های جدید فراهم می‌کنند، قرار دارد. زمانی که ادرار فوق‌اشباع باشد و عوامل دیگر مساعد باشند، کریستال‌ها تشکیل و رسوب می‌کنند و سنگ‌ها را درون لگنچه کلیوی یا در پلاک‌های زیرمخاطی که به نام پلاک‌های رندال (Randall plaques) شناخته می‌شوند، تشکیل می‌دهند.

عوامل خطر اصلی برای توسعه سنگ‌های کلیوی شامل جنسیت مرد، افزایش سن (با حداکثر سن شروع 20-40 سالگی)، چاقی، نژاد اروپایی، مصرف زیاد پروتئین حیوانی، سدیم و فروکتوز، سابقه خانوادگی سنگ و زندگی در جنوب شرقی ایالات متحده می‌باشد. دیگر عوامل خطر کمتر شایع شامل شرایط ژنتیکی نادر، جراحی بای‌پس معده و کمبود ویتامین B6 (پیریدوکسین) می‌باشند.

اگرچه سنگ‌های بدون علامت اغلب با تصویربرداری رادیولوژیک کشف می‌شوند، رایج‌ترین تظاهرات آن درد ناگهانی پهلو است که به کشاله ران تابش می‌کند و با تهوع و استفراغ همراه است. این درد کولیکی (کولیک کلیوی) معمولاً در طی 15-30 دقیقه به اوج می‌رسد و به صورت پیوسته، بی‌امان و غیرقابل تحمل می‌شود. بیماران ممکن است تشدید حملات درد را که 20-60 دقیقه طول می‌کشد تجربه کنند، زمانی که سنگ در حال حرکت به سمت پایین از طریق حالب است و حالب دچار اسپاسم می‌شود. اگر نزول سنگ در محل اتصال حالب به مثانه متوقف شود، بیماران ممکن است تکرر ادرار، دیسوریا و فوریت ادراری را تجربه کنند و مستعد ابتلا به عفونت‌های ادراری شوند، هم به دلیل تشکیل سنگ به‌عنوان محل رشد باکتری و هم به دلیل تروما مکانیکی ایجاد شده توسط حرکت سنگ. بیشتر افرادی که نفرولیتیازیس دارند همچنین دچار هماچوری (وجود خون در ادرار) می‌شوند، به‌ویژه هنگام دفع سنگ.

درد ناشی از نفرولیتیازیس عمدتاً به دلیل اتساع کپسول کلیه تصور می‌شود و بسته به محل سنگ و درجه انسداد ایجاد شده توسط سنگ متفاوت است. سنگ‌هایی که حالب فوقانی یا محل اتصال حالب به لگنچه کلیوی را مسدود می‌کنند، به طور حتم باعث درد پهلو شدید می‌شوند که با تندرنس شدید زاویه دنده‌ای مهره‌ای به هنگام لمس همراه است. از آنجا که عصب‌رسانی بیضه با کلیه مشترک است، بیماران اغلب تابش درد به بیضه‌ها یا لابیا را توصیف می‌کنند. هنگامی که سنگ‌ها وارد مثانه می‌شوند، بیماران معمولاً کاهش سریع درد خود را تجربه می‌کنند.