بیماری مزمن انسدادی ریه (Chronic Obstructive Pulmonary Disease, COPD) یک وضعیت قابل پیشگیری و درمان است که اثرات ریوی و فرا ریوی (extrapulmonary) دارد. با وجود این، COPD سومین علت مرگ در سراسر جهان محسوب می‌شود. این بیماری با انسداد مزمن جریان هوا که به طور کامل برگشت‌پذیر نیست، شناخته می‌شود و معمولاً به دلیل پاسخ التهابی غیرطبیعی در ریه‌ها به‌تدریج پیشرفت می‌کند.
عوارض فرا ریوی (Extrapulmonary Manifestations)
- التهاب سیستمیک (Systemic inflammation)
- کاهش وزن و نقص تغذیه‌ای (Weight loss / Nutritional deficiency)
- کم‌خونی (Anemia)
- اختلال عملکرد عضلات اسکلتی (Skeletal muscle dysfunction)
- افزایش خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی (Cardiovascular comorbidities)
عوامل خطر (Risk Factors)
- دود سیگار (Cigarette smoke exposure)، چه به صورت مستقیم (Primary) یا غیرمستقیم (Secondary).
- مواجهات شغلی (Occupational exposures) شامل گرد و غبار آلی و معدنی، دود شیمیایی، و دود.
- قرارگیری در معرض سوخت‌های زیست‌توده (Biomass fuel exposure) مانند چوب، محصولات زراعی، فضولات حیوانی، که به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه رایج است.
تفاوت COPD مرتبط با سیگار و زیست‌توده
- COPD ناشی از سیگار: باعث آمفیزم شدیدتر و کاهش سریع‌تر عملکرد ریه می‌شود.
- COPD ناشی از زیست‌توده: با ضخیم شدن دیواره‌های مجاری هوایی همراه است و عملکرد ریه در این بیماران با استفاده از برونکودیلاتورها (Bronchodilators) بهبود می‌یابد.
انواع COPD
- COPD ائوزینوفیلیک (Eosinophilic COPD): یک زیرگروه از بیماران است که به کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids) پاسخ بهتری نشان می‌دهند. این نوع به عنوان بخشی از سندرم همپوشانی آسم-COPD (Asthma-COPD Overlap Syndrome) طبقه‌بندی شده است.
- بیماران دارای ائوزینوفیلی سرمی (Serum eosinophilia) بیش از ۳% هستند.
- این بیماران معمولاً مسن‌تر هستند و آلرژی‌های محیطی کمتر و تشدیدهای کمتری دارند.
علائم بالینی (Clinical Presentation)
بیشتر بیماران با سرفه (Cough) و تنگی نفس (Dyspnea) مراجعه می‌کنند. این علائم اغلب به طور تدریجی ظاهر می‌شوند و بیمار زمانی به مراقبت‌های پزشکی مراجعه می‌کند که بیماری پیشرفت کرده است. سرفه مزمن روزانه پیش‌بینی‌کننده‌ای برای تشدیدهای مکرر است.
معیارهای تشخیصی بر اساس دستورالعمل‌های GOLD
- نسبت حجم بازدمی اجباری در ۱ ثانیه (FEV-1) به ظرفیت حیاتی اجباری (FVC) کمتر از ۷۰% پس از استفاده از برونکودیلاتور، تشخیص COPD را تأیید می‌کند.
- FEV-1 (% پیش‌بینی‌شده) شدت بیماری را تعیین می‌کند.
بیماری‌های همراه (Comorbidities)
- پرفشاری خون (Hypertension) شایع‌ترین بیماری همراه است.
- سایر بیماری‌های شایع شامل بیماری ایسکمیک قلب (Ischemic Heart Disease)، فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation)، نارسایی قلبی (Heart Failure)، پوکی استخوان (Osteoporosis)، سرطان ریه (Lung Cancer)، ریفلاکس معده‌مروی (Gastroesophageal Reflux)، اضطراب (Anxiety)، و افسردگی (Depression) هستند، که ممکن است در بیماران مبتلا به COPD در سنین پایین‌تر نسبت به جمعیت عمومی رخ دهند.