اوتیت مدیای حاد (Acute Otitis Media - AOM) یک عفونت در مایع گوش میانی است که تقریباً به‌طور انحصاری در کودکان خردسال دیده می‌شود. این عفونت معمولاً ناشی از باکتری‌هاست اما می‌تواند ویروسی نیز باشد. شایع‌ترین عوامل باکتریایی شامل استرپتوکوک پنومونیه (Streptococcus pneumoniae)، هموفیلوس آنفلوآنزا بدون تیپ (non-typeable Haemophilus influenzae) و موراکسلا کاتارالیس (Moraxella catarrhalis) هستند. همچنین، ویروس سن‌سیشیال تنفسی (Respiratory Syncytial Virus - RSV) و ویروس‌های عامل سرماخوردگی شایع‌ترین عوامل ویروسی هستند.
با وجود واکسیناسیون همگانی نوزادان با واکسن پنوموکوک (pneumococcal vaccination)، استرپتوکوک پنومونیه همچنان شایع‌ترین عامل باکتریایی اوتیت مدیا است. واکسن هموفیلوس آنفلوآنزا نوع b (Hib) تأثیر کمی بر کاهش موارد AOM داشته است، زیرا بیشتر موارد اوتیت مدیای حاد ناشی از هموفیلوس آنفلوآنزا بدون تیپ هستند.
مراحل اوتیت مدیای حاد
مرحله اول AOM با قرمزی و التهاب مشخص می‌شود. با افزایش فشار در گوش میانی، پرده صماخ (tympanic membrane) متورم می‌شود تا جایی که نکروز فشاری (pressure necrosis) ایجاد می‌شود. ایجاد نکروز فشاری باعث پارگی پرده گوش و تخلیه مواد موکوپورولنت (mucopurulent material) به کانال خارجی گوش می‌شود. این فرآیند معمولاً باعث تسکین درد و بهبود علائم می‌شود. کل این روند ممکن است در عفونت‌های شدید تنها ۱۲ ساعت و در عفونت‌های خفیف‌تر چند روز طول بکشد.
علائم
- علائم بالینی: کودکان ممکن است با تب، درد گوش (earache)، تحریک‌پذیری و احساس پری گوش (aural fullness) به دلیل التهاب مراجعه کنند. با پر شدن گوش میانی از چرک، درد افزایش یافته و شنوایی کاهش می‌یابد. کودکان ممکن است فقط با ترشح گوش (اتوره - otorrhea) به عنوان تنها علامت مراجعه کنند.
علائم فیزیکی
- علائم فیزیکی: قرمزی پرده صماخ و تورم قسمت بالایی (پارس فلکسی‌دا - pars flaccida). پرده صماخ ممکن است به‌طور جانبی متورم شود و در نهایت نکروز فشاری ایجاد کند.
هموفیلوس آنفلوآنزا معمولاً باعث اوتیت مدیای دوطرفه می‌شود، در حالی که استرپتوکوک پنومونیه این تمایل را ندارد.
فاکتورهای خطر در کودکان خردسال
کودکان خردسال به دلیل نقص‌های آناتومیکی یا کمبودهای ایمنی بیشتر در معرض ابتلا به AOM قرار دارند. اختلال عملکرد لوله استاش (Eustachian tube dysfunction) شایع‌ترین نقص آناتومیکی است که منجر به عدم تخلیه مؤثر باکتری‌ها از گوش میانی شده و حساسیت به عفونت را افزایش می‌دهد. کودکان دارای نقص ایمنی هومورال اولیه (به‌ویژه کمبود زیرگروه‌های ایمونوگلوبولین G [IgG]) یا عفونت HIV مستعد ابتلا به اوتیت مدیای حاد مکرر هستند که بخشی از طیف علائم بالینی این بیماران است.
ملاحظات در بیماران دچار نقص ایمنی
در بیماران دچار نقص ایمنی، AOM ممکن است به‌جای علائم کلاسیک، با سپسیس سیستمیک و ترشح چرکی گوش ظاهر شود.